Aldersey-Williams: Huygens grotere geleerde dan Newton
Wie was de grootste Europese wetenschapper? De Brit Hugh Aldersey-Williams meent dat de Nederlander Christiaan Huygens die eer toekomt. „De prestaties van Huygens overtreffen die van Newton”, schrijft hij in zijn boek ”Een eeuw van licht”.
Als „buitengewoon getalenteerde wiskundige” was Huygens de eerste die wiskundige formules toepaste bij het oplossen van natuurkundige problemen. Hij pakte zo theoretisch en praktisch problemen aan op het gebied van de astronomie, optica, mechanica en de muziekleer.
Hij kon uitstekend tekenen en bouwde zijn eigen instrumenten. Met zelfgebouwde telescopen ontdekte hij de maan Titan en de ringen van Saturnus. Van hem is het eerste nauwkeurige slingeruurwerk afkomstig. „Twee eeuwen voordat die gedachte algemeen aanvaard zou worden, ontvouwde hij een golftheorie van het licht.”
Aldersey-Williams noemt Huygens’ inspanningen om de wetenschap op een hoger plan te tillen „van blijvend belang.” Hij was zich bewust van het belang van herhaalbaarheid van experimenten, verifiëren van metingen en falsifiëren van hypotheses. Zo was de Haagse geleerde het „prototype van een moderne wetenschapper.”
Huygens was een van de weinige natuurwetenschappers die door Newton serieus werden genomen. „Geen enkele natuurwetenschapper kon aan hen tippen”, schrijft Aldersey-Williams. De Engelsman wisselde dan ook graag van gedachten met de Haagse geleerde. „Het was dan ook Huygens die de belangrijkste en deskundigste kritiek leverde op Newtons theorieën over krachten en licht.”
Toch wordt Londen en niet Den Haag op den duur het wetenschappelijke middelpunt van Europa, en verovert Newtons ”Principia” het continent. „Dat betekent het einde van de brede waardering voor Huygens.” In de perceptie van het grote publiek kan er nu eenmaal maar één wetenschappelijk genie bestaan. En dat werd Newton. Maar Huygens’ ontdekkingen hebben voor velen wel als lichtend voorbeeld gediend.
Saturnus met zijn ringen spreekt voor veel amateurastronomen nog steeds tot de verbeelding. De belangrijkste nalatenschap van Huygens is de grote Nederlandse bijdrage aan de sterrenkunde. „Het is verbazend dat dit vaak zwaarbewolkte land zo veel astronomen van naam heeft voortgebracht.”
De Amerikaanse astronoom Harlow Shapley zou eens hebben gezegd, als er weer eens een Nederlander bij hem aanklopte voor werk, „dat men daar tulpen en astronomen verbouwt voor de export.”
Een eeuw van licht. Het leven van Christiaan Huygens, Hugh Aldersey-Williams; uitg. Thomas Rap; 486 blz.; € 29,99
