Klassieke muziek heeft toekomst. Dat zou je tenminste kunnen concluderen uit het onderzoek dat BPI afgelopen zomer uitvoerde. Samen met het Londense Royal Philharmonic Orchestra (RPO) –niet het eerste het beste orkest– en streamingdienst Deezer analyseerde de Britse pleitbezorger voor de muziekindustrie de populariteit van klassieke muziek in 2020. Wat bleek? Meer dan de helft van de luisteraars van klassiekemuziekstreams is jonger dan 35 jaar. Tijdens de eerste lockdown kreeg klassieke muziek bovendien nog een extra duw in de rug.

Niet verwonderlijk is dat zenders en magazines die hun bestaan aan klassieke muziek ontlenen zich verheugd toonden over het nieuws. Toch valt er wel wat meer te zeggen over het onderzoek.

Lak aan algoritmen

Eerlijk is eerlijk, de cijfers liegen er niet om. Van alle wereldwijde luisteraars die via de onlinemuziekdienst Deezer klassieke muziek beluisterden was 60 procent tussen de 18 en 35 jaar. Die cijfers vertellen een heel ander verhaal dan je al observerende zou vermoeden. Dan lijken popmuziek, vlotte radioprogramma’s en gemakkelijk in het gehoor liggende podcasts immers de boventoon te voeren – geestelijk fastfood in een wereld waarin oppervlakkigheid de voorkeur geniet boven diepgang.

Het BPI-onderzoek toont daarnaast dat jonge luisteraars van klassieke muziek zich niets laten voorschrijven door ”gemodereerde playlists” – zorgvuldig samengestelde lijsten met muziek die zijn bedoeld om abonnees zo lang mogelijk aan de streamingdienst gekluisterd te laten blijven. Evenmin laten ze zich veel gelegen liggen aan algoritmes die suggereren welke muziek je het beste kunt luisteren. Nee, in tegenstelling tot luisteraars van dans-, pop-, rap- en rockmuziek maken klassiekemuziekluisteraars hun eigen keuzes. Ze mijden afspeellijsten en kiezen welbewust albums, artiesten en specifieke nummers. Dat zou kunnen duiden op een kritischer houding en minder verstrooiing dan luisteraars van andere muziekgenres aan de dag leggen.

Daar komt bij dat de klassiekminnende abonnees ook nog eens vaker dan andere muziekluisteraars luisteren: gemiddeld minimaal vijftien dagen per maand – dat is 4,4 procent meer dan andere gebruikers.

Wie die –en andere– cijfers uit het onderzoek op zich laat inwerken, ziet een gouden toekomst voor klassieke muziek.

Drempel verlaagd

Ongefundeerd is die conclusie zeker niet. De groei van streamingdiensten, muziekdownloads en –zeker sinds het coronavirus toesloeg– onlineconcerten verlaagt de drempel om klassieke muziek te luisteren – met alle gevolgen van dien voor lichaam en geest. In 2004 toonde onderzoek van Oxford University immers aan dat klassieke muziek je bloeddruk verlaagt. En volgens een rapport van de Universiteit Sapienza in Rome uit 2015 stimuleert muziek van Mozart je geheugen.

Toch zijn Mozart en co dé grote afwezigen in de hoopvolle cijfers die BPI, RPO en Deezer presenteerden. Bachs oeuvre mocht dan pieken onder jongere luisteraars, het leverde de meestercomponist geen plek op onder de meest beluisterde componisten. Wereldwijd laafden luisteraars zich namelijk vooral aan muziek van Ludovico Einaudi, Andrea Bocelli en Luciano Pavarotti. Deze Italianen –meesters van de lichte klassieke muziek– delen de top 10 met louter westerse musici, van wie de jongste 31 jaar is en alleen Pavarotti niet meer in leven is. De artiesten verdienden stuk voor stuk hun sporen met eigentijdse klassieke muziek, filmmuziek en dans of operette – en niet met magnifieke uitvoeringen van eeuwenoude meesterwerken.

Het laat maar zien dat de toekomst van klassieke muziek niet per se in handen is van de oude meesters, maar nog alle kanten op kan.

Dat wordt nog eens bevestigd door de afspeellijst die tijdens de lockdown hoge ogen gooide: Deezer zag het aantal abonnees van ”klassieke muziek voor een prettig gevoel” in de derde week van maart met 424 procent stijgen. De lijst bevat, zoals de naam al doet vermoeden, vooral lichtvoetiger werk van bekende klassieke meesters, afgewisseld met moderne composities zoals ”Plink, Plank, Plunk” van orkest Quatuor Modigliani en ”Kaqavik” van ensemble Toumanian Mek.

Kleine jongen

Wie het onderzoek van Deezer wat kritischer bekijkt, zou dan ook kunnen concluderen dat vooral moderne klassieke muziek in de smaak valt onder jongeren, en houvast biedt in moeilijke dagen – zij het volgens de condities van de luisteraar.

Toch moet ook bij díé conclusie een kanttekening worden geplaatst. Binnen de wereld van streamingdiensten is Deezer met naar eigen zeggen 16 miljoen actieve gebruikers immers maar een kleine jongen. Directe concurrent Spotify had in 2020 zo’n 286 miljoen actieve gebruikers en hoeft de Franse service dan ook niet te vrezen. Zo bezien zijn de cijfers van Deezer dan ook weinigzeggend.

Steun

Toch lijkt klassieke muziek –in welk subgenre dan ook–wel degelijk toekomst te hebben. Dat wordt nog eens temeer aangetoond door streamingdienst Primephonic, die zich uitsluitend richt op liefhebbers van écht klassieke muziek. Door zich specifiek op deze niche te richten, kan de Nederlands-Amerikaanse startup doorgewinterde klassiekliefhebbers op hun wenken bedienen en worden oppervlakkige afspeellijsten –bedoeld om allerhande luisteraars aan zich te binden– vermeden.

Voor professionals die van klassieke muziek leven biedt het onderzoek van Deezer bovendien nóg een perspectief. Respondenten tonen zich bereid om na de lockdowns vaker een concert te bezoeken en de wereld van de klassieke muziek te steunen. Daar zijn musici en concertzalen op korte termijn in elk geval mee geholpen.

\

Meer informatie: www.primephonic.com/ludwig