„Langere lockdown mokerslag bij veel ondernemers”
De wereld is in de greep van de coronacrisis. Nederland is tot en met 19 januari in een harde lockdown. Volg in dit liveblog het coronanieuws.
Advertentie
Onder andere de horeca, culturele ondernemers, de evenementenbranche, reissector en sportscholen hebben al lang te maken met beperkende maatregelen. De belangenorganisatie voor het bedrijfsleven vindt de aangekondigde verruiming van de coronasteun dan ook hard nodig. Daarbij noemen ze een verbetering van de vergoeding voor de vaste lasten voor getroffen bedrijven „noodzakelijk”. Nu zouden vooral veel middenbedrijven, met meer dan 250 werknemers, steun mislopen die ze wel nodig hebben.
VNO-NCW en MKB-Nederland pleiten ook voor meer hulp voor startende ondernemers en een ophoging van de loonsubsidies. Ook roepen ze het kabinet op om nu goed na te denken over de heropening van de economie in combinatie met de vaccinatiecampagne. „Dat kan ondernemers weer het perspectief geven dat nu ontbreekt.”
„Na de openlijke speculaties van het OMT werd het hoog tijd dat het kabinet nu eindelijk duidelijkheid gaf”, aldus Stolk. Ze doelt op uitspraken van twee leden van het Outbreak Management Team (OMT), kinderarts Károly Illy en hoogleraar infectiepreventie Andreas Voss. Zij zeiden vorige week al dat het „een vergissing” is geweest om aan te nemen dat pubers amper een rol spelen in de verspreiding van het coronavirus. De regel om 1,5 meter afstand te houden is op middelbare scholen te snel losgelaten.
„Volle examenklassen zijn in deze situatie helaas echt niet veilig”, concludeert ook Stolk. De AOb heeft er wel begrip voor dat het kabinet nog geen duidelijkheid kan geven over een snellere heropening van basisscholen. Eerst moet RIVM-onderzoek meer duidelijk maken over de mate waarin kinderen vatbaar zijn voor de Britse variant van het virus. Die is volgens Britse wetenschappers in het algemeen een stuk besmettelijker dan eerdere mutaties.
Een uitbraak op een basisschool in Bergschenhoek heeft tot nog toe geleid tot de meeste aangetoonde besmettingen met deze variant in Nederland.
„Het is op dit moment ingewikkeld om het goede besluit te nemen”, erkent de AOb-voorzitter. „Maar ook hier is het belangrijk dat er snel duidelijkheid komt en dat het kabinet snel een beslissing neemt. Want hoe langer we allemaal in onzekerheid verkeren, hoe meer vragen iedereen krijgt over de veiligheid op scholen.”
Voorzitter Lyle Muns van de LSVb zegt een toename te zien in de moedeloosheid en het gebrek aan motivatie bij studenten. „Het thuisonderwijs trekt een zware wissel op hun geestelijk welzijn”, zegt hij. „Studenten volgen nu al bijna een jaar onderwijs vanuit hun kamertje. We zien een groot tekort aan fysieke studieplekken op onderwijsinstellingen, een groeiend tekort aan stageplekken, meer studievertraging en te weinig financiële compensatie vanuit de overheid. Dat alles zorgt voor minder motivatie en perspectief bij studenten.”
Dinsdagavond maakte het kabinet bekend de huidige coronamaatregelen met tenminste drie weken te verlengen tot en met 9 februari. Justine Feitsma, voorzitter van de jongerenvakbond CNV, zegt dat jongeren in financieel opzicht steeds meer in de knel raken. „Vanuit het kabinet is er geen aanpak tegen jeugdwerkloosheid, terwijl veel jongeren hun bijbaan in de retailsector en horeca zijn kwijtgeraakt. Zij zien zich genoodzaakt te moeten lenen omdat ze anders niet rondkomen.”
Beide organisaties zijn bang dat de kansongelijkheid in het onderwijs door de coronabeperkingen groter en groter wordt. „De thuissituatie van studenten is nu van doorslaggevend belang”, vertelt Muns. „Is er genoeg rust in hun omgeving, zijn er genoeg middelen om onderwijs te volgen? Die factoren bepalen grotendeels de opgelopen studieachterstand.” Feitsma vult aan: „Ook in het basis- en middelbaar onderwijs zijn er verschillen in eventuele leerachterstand. Hoe langer de situatie duurt, hoe groter die ongelijkheid wordt.”
Een snoeihard rapport hierover heeft er ook toe geleid dat veel oppositiepartijen het kabinet willen wegsturen. Zelf opstappen wordt ook besproken, maar volgens betrokkenen zou het voor het kabinet te zwaar wegen om zomaar ontslag te nemen. Een ‘demissionair’ kabinet heeft veel minder slagkracht.
Maar volgens Rutte is het belangrijk dat het kabinet bevoegd blijft om zware coronabesluiten te nemen. „Als het niet formeel is, dan tenminste mentaal. Op corona ben je altijd missionair. Dat is staatsrechtelijk misschien een formaliteit.”
„Het eerste wat we weer willen openen zijn de scholen, en dan hebben basisscholen prioriteit”, zegt de premier. „Maar dat kan alleen als de cijfers het toelaten.” Op z’n vroegst kunnen basisscholen en kinderopvangcentra op 25 januari weer open. Volgens de premier is „iedereen het erover eens” dat een langere schoolsluiting problematisch is voor leerlingen, leraren, ouders en studenten.
Het ziet ernaar uit dat de Britse mutatie een stuk besmettelijker is dan eerdere varianten van het virus. „De moeilijkheid is dat we nog niet weten of de nieuwe variant ook besmettelijker is bij kinderen”, zei Rutte. De grootste uitbraak tot nog toe in Nederland was wel op een basisschool in Bergschenhoek.
Hij bevestigde tijdens zijn persconferentie ook dat leerlingen op middelbare scholen waar dat mogelijk is weer 1,5 meter afstand tot elkaar moeten gaan houden. Middelbare scholieren die nog op school komen, hoefden de afgelopen maanden alleen 1,5 meter afstand te houden tot volwassenen, niet tot elkaar. Die maatregel werd in de zomer losgelaten, maar wordt dus heringevoerd.
Middelbare scholen, het mbo en het hoger onderwijs moeten nog zeker tot 9 februari onderwijs op afstand geven. Op die regel bestaan enkele uitzonderingen. Zo mogen eindexamenkandidaten en scholieren die in aanmerking komen voor noodopvang net als de afgelopen weken wel fysiek naar school.
Al langer leven zorgen op scholen over het loslaten van de 1,5 meter afstand onder leerlingen. Afgelopen maandag meldde de Algemene Onderwijsbond (AOb) dat minder dan een derde van de ondervraagde leraren zich nog echt veilig voelde op school.
De afgelopen maanden werd steeds duidelijker dat middelbare scholieren ook een rol spelen in de verspreiding van corona. Eerder werd aangenomen dat dit niet zo ernstig was. Vorige week vrijdag zei OMT-lid en kinderarts Károly Illy tegen Nieuwsuur dat die aanname een „vergissing” was.
Voor reizigers uit het Verenigd Koninkrijk bestaat de verplichting al sinds Kerst, vanwege de daar ontdekte virusvariant die besmettelijker zou zijn. De CDC probeert al weken druk te zetten op de regering om dit uit te breiden. De mutatie waart inmiddels ook rond in de VS.
Het Veiligheidsberaad van de 25 burgemeesters die voorzitter zijn van een veiligheidsregio is blij dat het kabinet om aanvullend advies heeft gevraagd over de invoering van een avondklok. „De voorzitters zijn overtuigd van de ernst van de situatie. Met name de risico’s van de zogeheten Britse variant baren ons grote zorgen. Maar dat is op zich nog geen voldoende reden om een zware maatregel als een avondklok of een vergelijkbare maatregel in te voeren bovenop de toch al stevige lockdownmaatregelen die Nederland kent”, zegt Bruls.
Het Veiligheidsberaad steunt het besluit van het kabinet om de lockdown te verlengen. Bruls: „Het is niet niks en vraagt veel van iedereen in onze samenleving. Maar dit is niet het moment om de touwtjes te laten vieren. Hopelijk is er snel een positiever perspectief, mede vanwege het vaccineren.”
„Er is geen aanleiding om aan te nemen dat de verkiezingen op 17 maart geen doorgang kunnen vinden”, aldus premier Rutte
Advertentie
Om leerachterstanden zo klein mogelijk te houden, kijkt het kabinet naar mogelijkheden om de scholen snel weer te openen. Voor primair onderwijs kijkt het kabinet naar 25 januari. Dit is onder voorbehoud van de Britse coronavariant. Het kabinet wil eerst zien hoe dit zich ontwikkeld.
De lockdown wordt drie weken verlengd, tot en met 9 februari. Dat meldt premier Rutte zojuist op de persconferentie.
De Nederlandse ziekenhuizen ontvingen maandag hun laatste zending vaccins vanuit het landelijk distributiepunt in Oss. Deze lading kan tot en met vrijdag gebruikt worden om de laatste medewerkers te vaccineren. „Vandaag was de laatste bulk inentingen”, zegt een woordvoerder van het LNAZ dinsdag. „In de komende dagen worden de laatste medewerkers mondjesmaat geprikt. De verwachting is dat het vrijdag is afgerond.”
In ziekenhuizen is zuinig omgesprongen met de flacons en gebruikgemaakt van een zogenoemde gestandaardiseerde werkwijze. Daardoor konden er zes in plaats van vijf doses worden gehaald uit één flacon. Veel meer dan de aanvankelijk beoogde 30.000 medewerkers hebben hierdoor een prik kunnen krijgen, aldus het LNAZ. De organisatie denkt uiteindelijk iets minder dan 40.000 personen werkzaam in de acute Covid-zorg te kunnen inenten.
De maatregel geldt de komende weken alleen voor eindexamenklassen. Zij zijn de enigen die nog naar school gaan. Andere klassen volgen vanwege die lockdown thuisonderwijs. Naar verwachting duurt dat tot zeker 9 februari.
In de tussentijd loopt er een onderzoek naar de vatbaarheid voor de zogeheten ‘Britse variant’ onder scholieren. Tot de uitkomsten van dat onderzoek zal de maatregel van kracht zijn, zeggen bronnen.
„Je kunt niet volledig voorbereid zijn op een pandemie als deze”, aldus Gommers. Wat hem betreft is het wel een goed idee om in te zetten op „betere rampscenario’s om voortaan beter voorbereid te zijn”. Het uitbreiden van de ic-capaciteit en flexibele inzet van extra personeel kunnen oplossingen zijn. „Maar zomaar meer ic-bedden in de lucht houden, dat is geen goed toekomstplan”, vindt de voorzitter.
Gommers toont zich in het interview ook sceptisch over meer centrale aansturing. „Als ik hoor dat in de politiek steeds luider de wens klinkt om het stelsel overhoop te halen, houd ik mijn hart vast”, zegt hij.
Driekwart van de Nederlanders wil de lockdown verlengen. Daarbij vindt bijna 80 procent een verlenging van de lockdown acceptabel. Een derde wil zelfs de lockdown aanscherpen terwijl een vijfde juist versoepeling wil. Slechts 6 procent vindt dat er een eind moet komen aan de lockdown.
In december stond twee derde van de Nederlanders achter de manier waarop het kabinet in het algemeen omgaat met de coronamaatregelen. Dat nam in januari toe naar 72 procent. De steun voor de economische maatregelen steeg van 54 naar 57 procent.
Nu in Nederland het vaccineren is begonnen, is de vaccinatiebereidheid gestegen. Het percentage mensen dat zich ‘zeker wel’ wil laten vaccineren steeg van 41 procent naar 63 procent. In november was dat nog minder dan een derde.
Het percentage dat zich ’wel’ wil laten vaccineren, dus waarschijnlijk of zeker, was in december 69 procent. Dat is gestegen naar 82 procent in januari. Het aantal mensen dat zich ‘zeker niet of waarschijnlijk niet’ wil laten inenten daalde van 15 naar 11 procent.
De goedkeuring van het vaccin heeft ertoe geleid dat 69 procent optimistisch is over over het nieuwe jaar. Daarbij verwacht bijna de helft dat we binnenkort ons normale leven weer kunnen gaan leiden dankzij het vaccin. Een derde van de mensen denkt echter van niet.
Het verplichten van een vaccinatie is nog altijd geen populair standpunt. Iets meer dan één op de drie Nederlanders is hiervan voorstander. Onder de 65-plussers is dat 46 procent.
Het onderzoek richtte zich ook op het vertrouwen dat Nederlanders hebben in de organisaties en personen die een belangrijke rol spelen in de coronacrisis. Nederlanders hebben het meest vertrouwen in OMT-lid Diederik Gommers (87 procent). Jaap van Dissel van het RIVM sluit de lijst (70 procent).
Driekwart van de Nederlanders heeft vertrouwen in de GGD en het RIVM. Het vertrouwen in politici is daarentegen lager. Premier Mark Rutte wordt door 65 procent vertrouwd en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge door 57 procent.
RMC, dat winkeliers advies aanbiedt over trends in de detailhandel, meet al langere tijd de drukte in winkelgebieden met behulp van sensoren. Gemeten over het afgelopen jaar telde het onderzoeksbureau 47 procent minder mensen die de etalages van fysieke winkels afstruinden.
De „vrije val” van het aantal passanten in de winkelstraat versnelt volgens RMC ontwikkelingen die al waren ingezet. Zo slonk het winkelend publiek ook al voor de uitbraak van het coronavirus gestaag, hoewel de huidige crisis het gemiddelde over tien jaar zwaar onderuit heeft getrokken.
Vooral de non-foodwinkels zullen verder terrein verliezen aan onlinewinkels, terwijl detaillisten in voedingswaren nog goede zaken blijven doen. Fysieke winkels die even gemakkelijk via de digitale weg hun waren verkopen als aan de toonbank, maken volgens de onderzoekers ook nog een goede kans om overeind te blijven. Traditionele zelfstandige winkels zullen het daarentegen moeilijk krijgen, aldus RMC.
RMC zocht ook uit welke dag vorig jaar de drukste was voor winkeliers. Door de coronacrisis is die eer te beurt gevallen aan een „doodgewone” doordeweekse dag: donderdag 2 januari 2020. Black Friday, het koopjesfestijn voorafgaand aan de feestdagenperiode, was bij lange na niet het drukst. Dat dit toch zo werd ervaren, komt volgens RMC doordat de 1,5 metermaatregel onze maatstaven voor drukte snel heeft veranderd.
Het is nog niet bekend wanneer het advies verwacht wordt en wanneer de maatregel in zou gaan mocht er een positief advies over komen. Wel is het dus zo goed als zeker dat er geen avondklok wordt aangekondigd tijdens de persconferentie van premier Mark Rutte en coronaminister Hugo de Jonge dinsdagavond.
In de afgelopen zeven dagen zijn 49.398 besmettingen vastgesteld. Dat komt neer op gemiddeld 7057 per dag. Voor de vierde dag op rij blijft het aantal nieuwe meldingen onder het gemiddelde. Op maandag meldde het RIVM bijna 5500 nieuwe gevallen, op zondag ruim 6600 en op zaterdag meer dan 7300.
Het aantal sterfgevallen steeg afgelopen etmaal met 153, het hoogste aantal in bijna een week. Maar dat wil niet zeggen dat al deze mensen in de laatste 24 uur zijn overleden. Wanneer een coronapatiënt sterft, wordt dit soms pas na een tijdje doorgegeven en verwerkt in de statistieken. Op maandag waren 50 sterfgevallen gemeld en op zondag 54.
Amsterdam telde wederom de meeste nieuwe gevallen. In de hoofdstad zijn 256 inwoners positief getest. In Den Haag kwamen 112 besmettingen aan het licht. Rotterdam volgt met 79 nieuwe gevallen. Het is de eerste keer sinds 14 september dat het cijfer in de Maasstad onder de honderd blijft. In Eindhoven en Almere steeg het aantal besmettingen afgelopen etmaal met 78. De gemeenten Barneveld (64) en Horst aan de Maas (57) hebben naar verhouding veel nieuwe gevallen.
Sinds het begin van de uitbraak in februari zijn meer dan 883.000 Nederlanders positief getest. Van meer dan 12.500 mensen is bekend dat ze aan het virus zijn overleden.
De video, waarin BlckBx-presentator Flavio Pasquino in gesprek gaat met Theo Schetters, werd binnen een week tijd bijna 700.000 keer bekeken. Tientallen mensen mailden of appten ons erover. Schetters, die onderzoek doet naar vaccins tegen dierziekten, heeft dan ook opvallende opvattingen over de bestrijding van de coronacrisis. Drie deskundigen reageren op zijn uitspraken.
Ziekenhuizen namen 1503 coronapatiënten op bij de verpleegafdelingen en 297 op de intensive cares. De week ervoor waren dit er 1713 en 336. Verder kwamen er 743 meldingen van sterfgevallen, terwijl de week ervoor het overlijden van 621 coronapatiënten was geregistreerd.
Het zogenoemde reproductiegetal is minimaal gestegen, van 0,91 naar 0,95, maar zit nog steeds onder de 1. Dat suggereert dat de uitbraak langzaam tot rust komt. Het getal geeft aan hoe snel het virus zich verspreidt onder de bevolking.
Zorgminister Hugo de Jonge gaat ervan uit dat „we echt nog een paar ferme maanden voor de boeg hebben”. Het kabinet maakt zich „natuurlijk zorgen” over de nieuwe Britse coronavariant, die besmettelijker is dan het huidige virus, zei De Jonge dinsdag voorafgaand aan het crisisberaad van het kabinet over de coronacrisis.
Hij wees op de situatie in Engeland: „overvolle ziekenhuizen en in sommige wijken in Londen een besmettingsgraad van één op de twintig mensen. Dat is natuurlijk heel griezelig.”
Scholen moeten heel scherp gaan kijken welke ouders gebruik mogen maken van de noodopvang voor kinderen en welke niet, zegt onderwijsminister Arie Slob op dinsdag. De noodopvang is bedoeld voor kinderen met een moeilijke thuissituatie, of kinderen met ouders die een cruciaal beroep uitoefenen. Maar Slob heeft de indruk dat ook ouders die niet onder de uitzondering vallen hun kinderen toch naar de opvang brengen.
Volgens hem staat er inmiddels „heel veel druk” op de noodopvang. „Het is belangrijk dat scholen heel scherp kijken: vallen deze ouders onder de uitzonderingen die echt bij de cruciale beroepen horen of niet.”
Ziekenhuizen in Londen kunnen de toestroom van patiënten amper bolwerken.
De politiebonden zien het invoeren van een avondklok niet zitten. Ze voorzien grote problemen bij het handhaven daarvan.
„We doen liever een beroep op het gezond verstand van de mensen. Daar moeten we het mee redden”, zegt voorzitter Xander Simonis van politiebond ANPV. „Ik ben bang dat politie en boa’s een avondklok niet kunnen handhaven, we kunnen niet op iedere straathoek controleren.”
Voorzitter Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond (NPB) krijgt dinsdag veel bezorgde reacties van leden, die waarschuwen voor de consequenties van een avondklok. „Het wordt heel intensief voor de handhaving. We hebben nu al moeite met het verwerken van alle 112-meldingen en het dichten van roosters. Een avondklok betekent een flink capaciteitsprobleem”, zegt Struijs.
De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) wil dat er zo snel mogelijk vaccins beschikbaar komen voor anesthesiologen, ok-medewerkers en afdelingsverpleegkundigen. Daarmee moet voorkomen worden dat acute operaties die binnen zes weken moeten plaatsvinden niet door kunnen gaan, stelt de beroepsorganisatie.
Het kabinet werkt aan de invoering van een avondklok begin volgende week, maar er is grote weerstand bij burgemeesters en regeringsfracties. Dat melden bronnen aan de politieke redactie van RTL Nieuws.
Door de weerstand is het onzeker of het kabinet dinsdagavond de invoering ook daadwerkelijk gaat aankondigen. Volgens de experts zou een avondklok voorkomen dat mensen 's avonds bij elkaar op visite gaan en dat voorkomt nieuwe besmettingen.
Vakbond CNV wil een calamiteitenfonds om werkenden door de coronacrisis te helpen. Met name veel ouders zitten namelijk volledig knel tussen werk en privé, meldt de vakbond op basis van een inventarisatie. Met een calamiteitenfonds zouden werknemers extra verlof op kunnen nemen, om zo thuis te kunnen blijven voor de kinderen.
Groepen die nog niet in aanmerking komen voor een coronavaccin hebben zich al wel veelvuldig aangemeld bij de GGD om gevaccineerd te worden. Dat meldt Nieuwsuur op basis van eigen onderzoek. De volgorde van het vaccinatieschema van het kabinet loopt daardoor nu al vast en mensen belanden onbedoeld op een wachtlijst, aldus Nieuwsuur.
Vanaf 4 januari kunnen zorginstellingen afspraken laten maken voor het vaccineren van hun personeel. Eigenlijk mochten alleen verpleeghuismedewerkers zich melden voor een vaccinatie, maar volgens Nieuwsuur melden in de praktijk veel meer mensen zich aan. Er wordt vervolgens bij de GGD niet gecontroleerd of mensen wel aan de beurt zijn voor een vaccinatie.
De burgemeesters van de 25 veiligheidsregio’s hebben er maandagavond tijdens het Veiligheidsberaad bij minister Ferd Grapperhaus (Veiligheid) op aangedrongen dat het kabinet mensen perspectief moet gaan bieden. „Op dit moment steunen wij de lockdown, maar het gaat om daarna. Mensen snakken naar een andere toekomst. Er is nu een gebrek aan perspectief”, zegt voorzitter Hubert Bruls, de burgemeester van Nijmegen.
De Koninklijke Boekverkopersbond (KBB) roept kabinet en Tweede Kamer op de boekhandels open te gooien en te houden. Als dat wegens corona echt niet kan, dan zouden ze minstens afhaalloketten moeten kunnen openen. Anders gaan er veel boekwinkels sneuvelen.
Het aantal positieve coronatests is in de afgelopen week iets gedaald, maar niet zo sterk als in de voorgaande weken. De exacte cijfers komen dinsdag in de wekelijkse update van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).
Het instituut meldde vorige week dat het 56.440 meldingen van positieve tests had gekregen. Dat was 16 procent minder dan de week ervoor, maar volgens het RIVM was het nog geen overtuigende daling en bleef het effect van de lockdown nog uit.
De grote vraag bij de persconferentie van premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) dinsdag zal zijn wat voor perspectief zij Nederland kunnen bieden. Dat de huidige lockdown met drie weken wordt verlengd lekte zondag al uit, onduidelijk is nog wanneer het kabinet denkt verlichting van de maatregelen te kunnen bieden.
Het kabinet hoopt dat over twee weken het basisonderwijs kan worden hervat, maar ook dat is nog met veel onzekerheid omgeven. Zo zijn kinderen mogelijk een stuk bevattelijker voor de Britse variant van het coronavirus, die ook in Nederland is opgedoken, dan voor de oorspronkelijke variant. Het Outbreak Management Team (OMT) doet momenteel onderzoek naar de virusmutatie. Pas na een advies van het OMT wil het kabinet een besluit nemen.
Het liveblog van maandag 11 januari is hier te vinden.
Belangrijk nieuws van maandag:
- Kabinet hoopt dat basisscholen op 25 januari open kunnen.
- Laagste aantal nieuwe coronagevallen in een maand.
- Lockdown wordt verlengd, extra steun voor ondernemers.
Advertentie