Voor de Nederlandse burgers waren de problemen te overzien. De overheden maanden hen wat spaarzamer om te gaan met het leidingwater. Er bleef gelukkig voldoende water over om te drinken, te koken en te wassen. Nederland blijft een land waar veel water beschikbaar is.

Dat is in andere delen van de wereld anders. Vorige week publiceerde de Wereldvoedselorganisatie (FAO) haar jaarlijkse rapport over de wereldwijde staat van voedsel en landbouw. Dit jaar ging de aandacht in het bijzonder uit naar de verhouding tussen landbouw en watergebruik. Immers, zonder water is landbouw niet mogelijk.

De FAO komt tot de volgende conclusies voor de huidige situatie. Op dit moment leven 3,2 miljard mensen in landbouwgebieden met waterschaarste en voor 1,2 miljard mensen nemen die tekorten zeer ernstige vormen aan. Dan gaat het om ongeveer een zesde van de mensheid.

Als oorzaken van de verminderde beschikbaarheid van water noemt deze VN-organisatie de groei van de bevolking. Daarnaast speelt wereldwijde economische groei ook een rol. Economische groei zorgt niet alleen voor hogere inkomens, maar leidt ook tot meer verstedelijking, meer industrie, meer energiegebruik, meer consumptie van zuivel en vlees. En voor al deze dingen is meer water nodig.

Waterschaarste kan de oorzaak zijn van conflicten, op allerlei niveaus. In Bijbelse tijden betwistten herders elkaar al de toegang tot de waterbronnen. Een actueel voorbeeld van een conflict om de watervoorziening is het conflict tussen Ethiopië en Egypte. De bouw van een grote stuwdam in de Nijl op Ethiopisch grondgebied kan een bedreiging vormen voor Egypte, dat stroomafwaarts ligt.

Een belangrijke sleutel voor de oplossing van de waterschaarste ligt bij de landbouw als grootgebruiker van water (70 procent). En de landbouw kan het nodige doen om de situatie te verlichten. De FAO doet een aantal suggesties aan de hand die een bijdrage kunnen leveren.

Allereerst is goed watermanagement van belang, bijvoorbeeld door de overheid. Die dient te weten hoeveel water er beschikbaar is en wie het wanneer gebruikt. Watermanagement betekent voor de boer dat hij zorgt voor een zo efficiënt en zuinig mogelijk gebruik van water. We weten uit eigen ervaring: de tuin overdag bij felle zon besproeien kost meer water dan ’s nachts bij lagere temperaturen.

Andere maatregelen liggen in de sfeer van het zo goed mogelijk opslaan van water. Om bij het beeld van de tuin te blijven: zorgen voor een regenton. Naast het opslaan van water is het zo precies mogelijk toedienen van water aan de plant een andere manier om water te besparen. Afgepaste hoeveelheden, op het juiste moment, zo dicht mogelijk bij de wortel. Betere irrigatiesystemen, die zorgen voor minder verdamping tijdens het transport, passen hierbij.

Nederland kan op allerlei manieren een bijdrage leveren aan de oplossing van het voedsel- en watertekort in de wereld. Tekorten die zich vooral in minder ontwikkelde landen voordoen. Nederland beschikt over hoogwaardige kennis en technologie, juist op de gebieden van voedselproductie en waterbeheer. Zeker, in combinatie met informatietechnologie is er veel mogelijk. Maar ook op het gebied van de ontwikkeling van gewassen die beter tegen droogte kunnen en tegelijkertijd meer opbrengen.

Toch ligt een groot deel van de oplossing bij de Nederlandse burger zelf. Voor het maken van alles wat wij importeren, en dat is heel veel, is water nodig. Er is een meetlat ontwikkeld die bepaalt hoeveel water voor het delven van grondstoffen of het maken van producten elders op de wereld nodig is. Dat is de watervoetafdruk. Voor Nederland is die groot: we leunen voor 80 procent op watergebruik elders.

Het FAO-rapport laat zien dat er ernstige watertekorten in de wereld zijn. De watervoetafdruk laat zien hoe wij mede oorzaak zijn van die schaarste.

De auteur publiceert over levensbeschouwing in relatie tot duurzaamheid.