Pringles uit Polen, abrikozen uit Oezbekistan en bananen uit Chili, het wordt allemaal duurder. Terwijl het loon van de meeste Russen gelijk blijft, of in sommige gevallen zelfs daalt, blijven prijzen in de supermarkt stijgen. Volgens het Levada Centrum, het onafhankelijke bureau voor statistiek, zijn de prijsstijgingen bij minstens 61 procent van de Russische bevolking de grootste bron van zorgen.

De prijsstijging heeft alles te maken met de zwakke roebel. De Russische munt verloor de afgelopen maanden meer dan dertig procent van haar waarde, iets dat sinds de inname van de Krim in 2014 niet meer gebeurde. Een zwakke roebel is volgens de Russische president Vladimir Poetin echter niet iets om bang voor te zijn. „Naar mijn inzicht gaat het niet zozeer om de koers van de roebel, maar de voorspelbare stabiliteit”, stelde Poetin de Russische bevolking onlangs gerust.

De reactie van Poetin, tekenend voor de economische koers die het Kremlin vaart, ver van de echte economische problemen in het land en blind voor de werkelijke gevolgen van de coronacrisis, werd dan ook volop bespot op het internet: de roebel was namelijk noch voorspelbaar, noch stabiel.

Revolutie

De Russische economie, dus ook het budget van het Kremlin, is voor een groot deel afhankelijk van de export van olie en gas. Toen in maart en april de olieprijs kelderde, was dat een harde schok voor de koers van de roebel. Naast olie, lijkt ook het buitenlandse beleid van Poetin internationaal telkens weer op veel weerstand te stuiten. De vergiftiging van oppositieleider Aleksej Navalni resulteerde in een nieuw pakket aan sancties. Washington kijkt met argusogen naar de gasleiding door de Baltische Zee.

Maar er zijn nog meer redenen. Aan de grenzen van Rusland is het al maanden onrustig: er is een revolutie gaande in Wit-Rusland, Armenië en Azerbeidzjan waren in conflict om Nagorno-Karabach en ook in Kirgizië was het enkele weken onrustig. In het binnenland gaan er in het Verre Oosten elke week mensen de straat op in protest tegen het Kremlin en ook in het Russische noorden worden er al bijna twee jaar lang protestacties gevoerd.

Het Kremlin heeft, paradoxaal genoeg, juist baat bij een zwakke roebel. De lagere inkomsten in dollars in de olie-export worden gecompenseerd door een goedkope roebel. Dat creëert dus een stimulans voor de overheid om de roebel in waarde te laten dalen. Het vertrouwen in de Russische politiek is op een historisch dieptepunt.

Terwijl het Kremlin de afgelopen jaren flink veel oliedollars oppotte, zitten veel Russische regio’s al jaren krap bij kas. De coronacrisis verergert de financiële situaties in een groot aantal regio’s aanzienlijk. Veel van de regio’s zijn bijna compleet afhankelijk van persoonlijke inkomstenbelastingen en hebben niet de luxe van olie, gas of andere grondstoffen. Door de dalende inkomsten moet dit jaar flink in de buidel worden getast om de extra hoge kosten in de ziekenhuizen en coronahulp te bekostigen.

In een normaal jaar hebben de Russische provincies al geld tekort, maar dit jaar zullen vrijwel alle regio’s flink moeten bezuinigen en zichzelf in de schulden steken. De regering-Poetin wil de reserves, zo’n 600 miljard dollar, liever niet aansnijden. De dollarreserves ziet men als een strategisch wapen als het weer eens komt tot economische sancties met de VS. En met Joe Biden als president houdt het Kremlin de hand liever nog even op de knip.

Faillissement

Sommige regio’s zitten zo ver in de financiële problemen dat faillissement op de loer ligt. De Novaja Gazeta, een van de weinige overgebleven afhankelijke media in Rusland, meldde vorige week dat de Kaukasische regio Ingoesjetië als eerste Russische republiek binnenkort failliet zou kunnen gaan. Andere regio’s zouden daarop kunnen volgen.

Kortom, het gaat niet goed met de Russische economie. Bang voor een aanhoudende recessie, is de regering-Poetin niet van plan om nogmaals in lockdown te gaan. De bevolking weet dat de corona-epidemie vele malen erger is dan in de officiële cijfers. En met de economische malaise die erop volgt, lijkt de steun voor de regering Poetin af te brokkelen.

Het is de vraag hoe Poetin daarop gaat reageren: een kat in het nauw maakt rare sprongen. Pro-Kremlin propaganda, censuur en nieuwe buitenlandse avonturen, zijn voor het Kremlin de ingrediënten om de populariteit op te krikken.