Van der Veer, oud-muziekdocent van de CSG Prins Maurits in Middelharnis, bestudeerde voor zijn onderzoek de bijna 6000 brieven van Mendelssohn (1809-1847) die enkele jaren geleden in twaalf banden zijn uitgegeven. De studie mondde uit in de dissertatie ”Ein edler, kindlich frommer Mensch. Felix Mendelssohn Bartholdy in theologische context belicht vanuit zijn brieven”. Promotor van Van der Veer is prof. dr. Albert Clement. Co-promotor is dr. Nancy Mykoff van de University College Roosevelt.

Over de religie van Mendelssohn heerst onduidelijkheid. Hoewel zijn joodse ouders hem protestants lieten dopen, werd het accent in de tijd van het Nazisme op zijn joodse identiteit gelegd, met een verbod op het uitvoeren van zijn composities tot gevolg. Ook na de Tweede Wereldoorlog bleef de vraag naar een eventueel heimelijk jodendom actueel.

Tegelijk behoorde tot Mendelssohns eerste werkkring in Düsseldorf ook de verantwoordelijkheid voor muziek in rooms-katholieke kerken. Desondanks voelde de componist zich bewust protestant, aldus Van der Veer. „Daarbij was hij niet de liberale protestant, voor wie verschillen in geloofsbeleving er in het geheel niet toe deden. Zijn inspiratiebronnen waren de liederen van Luther en de muziek van de toen nagenoeg vergeten Bach. Met kerkelijke vernieuwing had hij weinig op.”

Volgens de promovendus wordt er in de wetenschap veelal een verband gelegd tussen de muziek van Mendelssohn en de theologie van Friedrich Schleiermacher (1768-1834). „Dat verband bestaat echter niet. Het was de predikant Friedrich Wilmsen die Felix in het geloof heeft ingeleid”, aldus Van der Veer. „Wilmsens invloed werd tot nu toe niet onderkend.”

Volgens Van der Veer ontwikkelt Mendelssohn van jongs af een sterk gevoel voor religiositeit, dat in zijn brieven tot uiting komt. „De almacht van God ervaart hij in de eerste plaats in de natuur, die hij regelmatig in tekeningen en aquarellen vastlegt. Zijn godsbeeld wordt bepaald door de voorzienigheid van God die leven, ziekte en dood van een mens in handen heeft. De God van Felix is niet alleen een goedgunstige God, maar ook een God die mensen beproeft.”

Tegelijk met de promotie komt bij uitgeverij Skandalon een publieksversie van het proefschrift uit: ”Felix Mendelssohn Bartholdy (1809-1847). Zijn geloof belicht vanuit zijn brieven”. De uitgave (545 pagina’s) gaat 39,50 euro kosten.

Meer informatie: www.uu.nl

Meer informatie over de uitgave: www.skandalon.nl