Hoezo eerder? Kan dat nu ook al?

Zeker, maar het openbaar ministerie moet daarvoor wel een ingewikkelde en tijdrovende procedure doorlopen. Denk maar aan de in 2014 moeizaam tot stand gekomen verbodenverklaring van pedofielenvereniging Martijn. Tijdens die rechtsgang bleken het gerechtshof van Leeuwarden en de Hoge Raad artikel 2:20 van het Burgerlijk Wetboek verschillend te interpreteren. Volgens het hof was verbieden pas mogelijk als een vereniging de samenleving dreigt te ontwrichten. De Hoge Raad zag dat ruimer. Martijn mocht preventief worden verboden, met het oog op de bescherming van de gezondheid en van de rechten en vrijheden van kinderen.

Ondanks het eindoordeel in de zaak-Martijn uitten met name CDA en ChristenUnie tijdens de formatie van het kabinet-Rutte III opnieuw de wens voor een effectievere verbodsbepaling. Zij wezen op de moeizame aanpak van motorbendes zoals de Hells Angels (chapter Northcoast Harlingen) en Bandidos, die beide inmiddels definitief zijn verboden, en op de aanhoudende waarschuwingen van de veiligheidsdiensten tegen salafistische organisaties. Door hun toedoen belandde het voornemen om de wet aan te scherpen in het regeerakkoord. Dat leidde tot een voorstel van minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) dat de Tweede Kamer dinsdag heeft goedgekeurd. Ook in de Senaat lijkt het aangescherpte verbod te kunnen rekenen op steun.

Hoe ziet Dekkers voorstel eruit?

In de wet wordt opgenomen dat bepaalde activiteiten en doelen van verenigingen a priori in strijd met de openbare orde worden geacht te zijn. Het betreft onder meer: aantasting van de menselijke waardigheid, geweld of het aanzetten tot haat of discriminatie. Die toevoeging moet de procedure versnellen: als het OM kan bewijzen dat een vereniging gewelddadig is, zou dat genoeg moeten zijn voor een verbod. Wel mag zo’n vereniging zich nog verweren. Stel dat (bestuurs)leden die zich schuldig maakten aan wangedrag onmiddellijk zijn geroyeerd of ontslagen, dan kijkt de rechter of een verbod nog wel proportioneel en noodzakelijk is.

Nieuw is ook dat een rechter na een veroordeling in eerste aanleg al bevelen kan opleggen totdat de beslissing onherroepelijk is. Zo kan de rechter verordenen dat leden van een motorbende zich niet publiekelijk mogen vertonen in clubtenue.

Maakt de wet het ook makkelijker om religieuze organisaties te verbieden?

Ja, maar in reactie op een vraag van SGP-Kamerlid Bisschop zei Dekker vorige week dat één incident, zoals bijvoorbeeld één omstreden uitspraak, veelal niet zal volstaan voor een verbod. „In de meeste gevallen zal er wel sprake zijn van een patroon waarbij er enkele incidenten hebben plaatsgevonden en er nog meer incidenten worden aangekondigd of anderzijds dreigen plaats te vinden”, lichtte hij toe.