Na lang aandringen van adviseurs richtte Trump zich maandagavond via de televisie tot het Amerikaanse volk. Nadat hij eerst zijn medeleven met de nabestaanden van de omgekomen Afro-Amerikaan George Floyd had betuigd, zei hij „de president van law and order” te willen zijn. „Mijn eerste en belangrijkste taak is het verdedigen van ons geweldige land en het Amerikaanse volk”, aldus Trump. „Ik heb gezworen om de wetten in ons land te handhaven, en dat is wat ik zal doen.” Daarom kondigde hij aan desnoods het leger te zullen inzetten als de gouverneurs van de verschillende staten niet snel een einde zouden maken aan de protesten in een groot aantal steden.

In de achterliggende dagen heeft het verzet tegen het politieoptreden jegens zwarte Amerikanen zich over tal van steden in de VS uitgebreid. Veel demonstraties verlopen vreedzaam, maar in een aantal steden gingen die –vooral ’s avonds– over in rellen en plunderingen. Aanleiding was de dood van de Afro-Amerikaan George Floyd vorige week maandag. Bij zijn arrestatie kwam hij volgens een officieel autopsierapport om door verstikking omdat een agent minutenlang zijn knie op zijn nek drukte. Voor zwarte Amerikanen is dit het zoveelste bewijs dat de politie het vooral op hen heeft gemunt.

In een veertigtal steden geldt sinds zondag een avondklok. Meer dan 4000 demonstranten en plunderaars zijn inmiddels gearresteerd. In Davenport (Iowa) en Louisville (Kentucky) vielen doden. In Minneapolis reed een tankauto in op een groep demonstranten. Daarbij vielen geen slachtoffers. In Buffalo werd een groep politieagenten door een SUV aangereden. Twee agenten zijn zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht. Bij rellen in de stad St. Louis werden vier agenten neergeschoten.

Bunker

Ook bij het Witte Huis zijn er sinds vrijdag demonstraties, die veelal een vreedzaam verloop hebben. Een enkele keer moest de politie hardhandig optreden. Volgens diverse media werd Trump korte tijd ondergebracht in de speciale bunker van de ambtswoning die bedoeld is als veilig onderkomen voor de president bij een terreuraanval. In tweets beloofde Trump dat de betogers met „vurige pijlen en gemene honden” door zijn beveiligers worden ontvangen als zij het terrein van het Witte Huis betreden.

In zijn toespraak beschuldigde Trump de Antifa, een linkse protestbeweging, ervan de rellen te organiseren. Over de onvrede bij de Afro-Amerikanen over het politieoptreden en het racisme sprak hij nauwelijks.

Voor het optreden van de gouverneurs had de president geen goed woord over. Hij vindt hen te slap. Daarom wil hij gebruik maken van een oproerwet uit 1807, waardoor hij het leger kan inzetten. Om aan te geven dat dit geen loze woorden zijn, liet hij maandagavond legerhelikopters heel laag over betogers in Washington vliegen. In die stad kan hij dat omdat de hoofdstad geen gouverneur heeft. In andere staten moet hij voor een legeractie met de gouverneurs onderhandelen.

Na zijn toespraak begaf Trump zich naar de St. John’s Church, de kerk waar demonstranten brand stichtten. Die plek heeft een historische betekenis voor het Amerikaanse presidentschap. Alle presidenten sinds 1816 hebben deze kerk bezocht. Eenmaal bij St. John’s Church hield Trump een Bijbel omhoog en zei hij dat hij de veiligheid van het land garandeerde. Vanuit de kerk is met afschuw gereageerd dat Trump de kerk en de Bijbel gebruikte als „een decorstuk.”

Zowel Democraten als Republikeinen nemen het Trump kwalijk dat hij in zijn toespraak het conflict heeft aangewakkerd. De burgemeester van Atlanta zei dat de president beter zijn mond had kunnen houden. En de Republikeinse gouverneur van Maryland, Larry Hogan, verzuchtte: „Deze toespraak verlaagt de temparatuur niet.”