Het onderzoek ”zelfcompassie in tijden van Covid-19” wordt uitgevoerd onder leiding van Hanneke Schaap-Jonker, bijzonder hoogleraar aan de VU en rector van het Kennisinstituut christelijke ggz, onderdeel van Eleos en De Hoop ggz.

Waarom vindt het onderzoek juist in deze tijd plaats?

„Corona geeft extra stress voor veel mensen. Juist onder druk worden patronen zichtbaar en zie je vaak dat mensen terugvallen in automatismen, die ze anders misschien gemakkelijker kunnen verbergen. Stel: je bent iemand die snel piekert. Normaal kun je die gedachtes op tijd een halt toeroepen, maar in deze tijden kan de druk zo hoog zijn dat dat even niet meer lukt.

Stress kan er nu eenmaal voor zorgen dat je weleens uit je slof schiet. En als je met meerdere huisgenoten op elkaars lip zit, dan kunnen er zomaar uitbarstingen van irritaties plaatsvinden. Hoe verhoud je jezelf tot je eigen emoties in deze coronatijd? Welk effect heeft de situatie op je welbevinden? Dat zijn vragen die ik met dit onderzoek graag wil beantwoorden. Vooral omdat we nog niet eerder een crisis op zo’n grote schaal hebben meegemaakt.”

In de titel van het onderzoek komt het woord zelfcompassie terug. Op welke manier speelt dit een rol?

„Uit eerder onderzoek weten we dat een kritische houding naar jezelf kan leiden tot psychische klachten, en een milde houding tot mentaal welbevinden. In de ggz zie je dat mensen die erg kritisch zijn op zichzelf vaak eerder in de problemen komen. Ze vinden dat ze niet voldoen aan een bepaald ideaalplaatje of ze voelen zichzelf onbekwaam.

Deels heeft dat te maken met de maatschappij waarin we leven. In onze neoliberale samenleving moet je presteren, je ambities verwezenlijken. Als dat niet lukt, ben je meteen een loser.

Het is niet voor niets dat je nu veel jongeren ziet die al vroeg een burn-out krijgen. Dat heeft te maken met de kritische stemmen die breed aanwezig zijn.

Tegenover zelfkritiek staat zelfcompassie; mild zijn voor jezelf. Mensen die weten dat ze niet alles perfect hoeven te doen, stellen zichzelf minder hoge eisen. En wat misschien nog wel belangrijker is: ze accepteren dat ze bepaalde zaken moeilijk vinden of dat dingen even niet lukken, zonder zichzelf daar meteen voor te veroordelen.

Ook vanuit het christelijk geloof kun je hier op een bepaalde manier naar kijken. Hoe zien mensen God in relatie tot het lijden in de wereld? Welk effect heeft deze crisis op hun geloofsleven? En hoe hebben verschillende aspecten van geloof effect op het vermogen tot zelfcompassie? Dit laatste is een centrale vraag in het onderzoek.”

Hoe belangrijk is zelfcompassie in deze tijd?

„Niet al te kritisch zijn op jezelf is altijd belangrijk, maar nu nog meer. Juist in tijden van druk kan het lastig zijn je emoties in het gareel te houden. Welke emoties de boventoon voeren, is voor iedereen weer anders. De een is harder getroffen dan de ander en ieder persoon beleeft het weer op een andere manier.

Maar voor iedereen geldt: de crisis doet iets met je gevoelsleven en de manier waarop je in het leven staat.”

Meedoen aan het onderzoek? vu.nl/zelfcompassie