Wat valt op dit moment te zeggen over de economische verwachtingen? Waar gaat het heen?

Niemand weet het. Dat is de grote onzekerheid. Over het verdere verloop van de uitbraak tast immers iedereen in het duister. Maar neem maar aan dat alle aanvankelijke voorspellingen voor 2020 de prullenbak in kunnen. We horen in ieder geval steeds meer sombere geluiden. Deze onvoorziene ontwikkeling zal ongetwijfeld wereldwijd schade toebrengen aan de groei. Die stond sinds de crisis van 2008 en 2009 niet zo sterk onder druk als nu, zegt bijvoorbeeld de OESO, de club van rijke landen. Hoe hard de klap uiteindelijk zal zijn, moeten we afwachten.

Het Centraal Planbureau (CPB) constateerde deze week dat de Nederlandse economie relatief goed draait. Het verhoogde zelfs de groeiraming, tot 1,4 procent. Maar: daarbij luidt de veronderstelling dat de epidemie snel uitdooft. Duurt het langer, dan zal het (veel) slechter uitpakken.

Wat wordt gedaan om het tij te keren?

De Fed, de Amerikaanse centrale bank, besloot deze week tot een renteverlaging van 0,5 procentpunt. Een zo stevig percentage en bovendien tussentijds, niet bij een reguliere vergadering –-wat sinds de financiële crisis niet was gebeurd– betekent dat er echt wel iets aan de hand is. Wellicht sleutelt de Europese Centrale Bank (ECB) binnenkort ook aan de rente, maar die staat hier al zo laag dat er nauwelijks ruimte resteert voor verdere stappen.

Overheden komen mogelijk in actie door met extra uitgaven en lastenverlichting de groei aan te jagen. Italië bijvoorbeeld, dat als zwaarst getroffen land in Europa afstevent op een heuse recessie, heeft plannen in die richting. De Europese Commissie zegt bereid te zijn een oogje dicht te knijpen als daardoor het begrotingstekort oploopt en de regels op dat punt worden overtreden.

Maar helpen deze maatregelen ook?

Daarover bestaan twijfels. Er is namelijk geen gebrek aan geld in de economie. Tot dusver zit het probleem vooral aan de aanbodzijde. Quarantaine en ziekte onder werknemers leiden ertoe dat de productie van bedrijven inzakt en dus de aanvoer van goederen stokt. Lagere rente en budgettaire verruiming zullen daar weinig aan veranderen. Dat zijn ingrepen die je toepast om de vraag te stimuleren. Overigens bestaat de kans dat die inderdaad ook flink terugvalt, dat mensen en bedrijven minder gaan besteden en investeren. De luchtvaart heeft al volop te kampen met een geringere vraag. Maar het lijkt erop dat de Fed toch vooral in actie kwam om mensen het vertrouwen te geven dat niet lijdzaam wordt toegezien; en om de financiële markten wat te kalmeren.

Hoe hangt de vlag op die financiële markten erbij?

Aanvankelijk leek corona geen grip te krijgen op de aandelenkoersen. Een kleine dip eind januari, maar daarna vervolgden zij hun opmars. Begin vorige week ging het echter helemaal mis. Heftige schommelingen zullen er voorlopig blijven. Zo opende in Amsterdam de AEX vrijdagmorgen met een verlies van rond 2 procent. Donderdag sloot de index per saldo zo’n 12 procent onder de top van half februari. Een forse correctie. Maar de koersen waren de laatste tijd ook sterk gestegen. De AEX klom in november voor het eerst sinds 2001 tot boven de 600 punten. Mede door de extreem ruime geldpolitiek van de centrale banken leek er sprake van een zeepbel. Die is nu doorgeprikt. Op langere termijn draagt dat bij tot een gezonde prijsvorming op de beurzen.

Zijn er op dit moment alternatieven voor beleggers?

Je ziet wat gebruikelijk is bij angst en onzekerheid. Zij zoeken veilige vluchthavens op: staatsobligaties van financieel solide landen, zoals Duitsland en Nederland. Die betalen geleend geld altijd keurig terug. Ook Amerikaans staatspapier is in trek. Het betekent dat de koersen van die obligaties stijgen en dat de rente daalt; koersen en rendement (rente) bewegen altijd tegengesteld een elkaar. Er zijn trouwens ook landen waar de rente omhoog gaat. Dat geldt voor Italië, dat economisch in een zwakke positie verkeert. En verder fungeert goud traditioneel als veilig beleggingsobject. De prijs van dit edelmetaal zit al lange tijd in de lift.

Wat gaat de burger merken van alle ontwikkelingen op economisch en financieel gebied?

Laten we twee dingen aanstippen. Eerst iets positiefs voor de portemonnee. Olie is goedkoper geworden –zo’n 15 procent sinds half februari– doordat de vraag naar deze grondstof afneemt als de bedrijvigheid hapert. Dit werkt door in de prijs van benzine en diesel aan de pomp. Minder goed nieuws is er aan het pensioenfront. De beleggingsopbrengsten van de fondsen dalen en als, zoals al aangegeven, de rente verder omlaag gaat, moeten zij over grotere buffers beschikken om in de toekomst aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Kortom, Covid-19 brengt pensioenkortingen dichterbij.