Column: Hoe heet uw koor? ”Higgajon, Sela”
Wie vertrouwd is met de Psalmen in de Statenvertaling (SV), weet dat daar nogal eens vreemde woorden opduiken. ”Alamôth” (Psalm 46), ”Mûth-Labben” (Psalm 9), ”Jonath Elem Rechokim” (Psalm 56). Of de term waar een ouderling die op Goede Vrijdag de Schriftlezing doet bijna z’n tong over breekt: ”Aijeleth hasscháchar” (Psalm 22). Bekende klanken. Maar wat ze betekenen?
Het blijkt onvertaald Hebreeuws. In de kanttekeningen geven de Statenvertalers vaak wel een suggestie. Bij Psalm 22 bijvoorbeeld: „Of: naar, van, de hinde des dageraads”, waarbij ze aantekenen dat het de vraag is waar dit naar verwijst: een instrument, een bestaande melodie? Blijkbaar wilden de vaderen niet kiezen, en lieten ze daarom het Hebreeuws staan. Andere vertalingen, zoals die van 1951 of de NBV uit 2004, kozen ervoor om wél een vertaling te geven van de vreemde woorden in de opschriften. In Psalm 46 werd het: ”Op de wijs van De jonge vrouwen”, in Psalm 9 heet het: ”Op de wijs van De dood van de zoon”.
Twee woorden bleven echter ook in 1951 en 2004 onvertaald: ”higgajon” en ”sela”. Het laatste is echt een mysterieuze term. Het komt 71 keer voor in de Psalmen, en 3 keer in Hábakuk. Wat het betekent? Waarschijnlijk een muzikale aanduiding: een pauze, het moment dat een instrument moet invallen? Het blijft gissen naar de functie van het woordje. Hetzelfde geldt voor ”higgajon”. Ja, we kennen het onder andere vanuit Psalm 92:4, waar de SV vertaalt met ”voorbedacht lied”. Het Hebreeuwse woord kan overdenking, voordracht of melodie betekenen. Maar wat de functie is in Psalm 9:17? Daar staat ineens, midden in de psalm, aan het eind van het vers: ”Higgajon, Sela”. Waarschijnlijk een muzikale aanduiding, maar wat precies? Opvallend: álle vertalingen –behalve degene die ook ”sela” nergens weergeven– laten het Hebreeuws staan.
Twee wonderlijke woordjes dus, die oudtestamentici nog altijd bezighouden. Interessant is echter dat we de termen allemaal kennen en gebruiken, omdat er zanggezelschappen zijn die zich tooien met deze namen. De populaire band Sela heeft geen introductie nodig. En mannenkoor Higgajon uit Harderwijk geniet ruim tien jaar na zijn oprichting inmiddels ook de nodige bekendheid. Beide gezelschappen geven op hun site overigens een verklaring van hun naam, maar in beide gevallen is het een optie die onzeker is.
Intrigerend, kortom. Waarom je kiest voor een naam die is omgeven met een waas van onduidelijkheid, en ook nog eens lastig uit te spreken…
