Over enkele weken is het imposante Paleis op de Dam in Amsterdam weer het decor van de traditionele nieuwjaarsontvangsten die koning Willem-Alexander houdt. Het is een van de belangrijke evenementen in de hoofdstad waarvoor de koning en koningin het paleis als ontvangstlocatie gebruiken. Dat gebeurt ook bij staatsbezoeken, koninklijke huwelijken en de inhuldiging van een nieuwe monarch.

Daarnaast heeft het paleis de laatste jaren een publieke functie gekregen. Er worden diverse prijzen uitgereikt en een deel van het officiële ontvangstpaleis van de koning is op vastgestelde dagen voor het publiek toegankelijk. CDA, SP en GroenLinks vinden deze publieke functie echter veel te mager. De drie partijen hebben in de Amsterdamse gemeenteraad een initiatiefvoorstel ingediend waarin ze de raad oproepen om het Paleis op de Dam permanent te openen voor de Amsterdammers. Het paleis zou volgens hen weer de oorspronkelijke functie van stadhuis moeten krijgen, een plaats waar de Amsterdammers vaker welkom zijn dan nu het geval is.

CDA, SP en GroenLinks hebben zo hun redenen voor het verzoek. Voor de officiële ontvangsten die in het paleis plaatsvinden, wordt meestal maar een aantal vertrekken gebruikt. Een groot deel van het zeven verdiepingen tellende paleis staat praktisch permanent leeg. Nu er momenteel zo’n gebrek aan publieke ruimte is, vinden de fracties het onbestaanbaar dat het kolossale paleis zo weinig efficiënt wordt gebruikt. „In 2025 viert Amsterdam zijn 750-jarig bestaan”, schrijven de raadsleden Boomsma (CDA), Temmink (SP) en Groen (GroenLinks). „Wat zou er mooier zijn dan dat als tastbaar symbool daarvan het Paleis op de Dam op deze wijze weer ter beschikking wordt gesteld van de Amsterdammers?”

Wereldwonder

Het verzoek heeft een historische betekenis. Het Amsterdamse paleis is ontworpen door Jacob van Campen. In de zeventiende eeuw stond het gebouw vanwege de enorme afmetingen bekend als het achtste wereldwonder. Het gebouw is tot 1808 stadhuis gebleven, daarna werd het aan koning Lodewijk Napoleon aangeboden als paleis. Amsterdam kreeg het paleis in 1813 terug, maar bleef het ter beschikking stellen aan het Koninklijk Huis. In 1936 werd het voor 10 miljoen euro verkocht aan de rijksoverheid.

De drie fracties willen dat besluit nu gedeeltelijk terugdraaien en de regering vragen of Amsterdam het gebouw zelf ook weer in gebruik mag nemen. De raadsleden willen dat er een voorstel wordt uitgewerkt waarin het gebouw beschikbaar blijft voor de Oranjes en hun officiële gelegenheden, maar dat ook Amsterdammers er permanent gebruik van kunnen maken.

Paspoort

De drie raadsleden concretiseren hun voorstel in de brief. Zo zouden ceremoniële ontvangsten van de stad Amsterdam in het paleis kunnen worden gehouden. Ook denken de raadsleden aan de terugkeer van een loketfunctie waar paspoorten kunnen worden afgehaald of pasgeborenen aangemeld kunnen worden voor de burgerlijke stand. Het is niet de bedoeling om de raadsvergaderingen of de werkkamer van burgemeester Halsema naar de Dam te verplaatsen.

De raadsleden pleiten ervoor de Amsterdammers aan het woord te laten en te inventariseren wat hun ideeën zijn over de invulling van het pand. Het voorstel ligt er; nu is het wachten op de mening van het stadsbestuur. Die wordt een dezer weken verwacht.