De prinses sprak de afgelopen drie jaar met allerlei deskundigen, las veel en ging her en der op bezoek. Ze zou zich ook wel eens hebben teruggetrokken op het Oude Loo in Apeldoorn om allerlei zaken tot zich te nemen.

De kennismaking van Máxima met Nederland begon drie jaar geleden met een tournee door alle provincies. Ze werd overal warm ontvangen. De eerste fase, tot de zomer van 2002, omvatte vervolgens een algemene introductie. Aan de orde kwamen de Nederlandse geschiedenis, staatsinrichting, het functioneren van het openbaar bestuur, en de hoofdlijnen van de sociale, economische en politieke inrichting van Nederland. Ook bezocht de prinses de overzeese delen van het koninkrijk.

Van dat alles heeft ze veel geleerd en daarbij heeft ze ook nog veel plezier gehad. Ze heeft veel mensen leren kennen, zo verklaarde de prinses deze zomer al eens. En wat haar betreft gaat ze forse verdiepingslagen aanbrengen, want een introductieprogramma alleen „is nooit genoeg.” Ook viel het haar niet altijd even gemakkelijk, want ze staat als vrouw van de kroonprins in de schijnwerpers en er wordt naar haar gekeken. „Ik heb heel veel vrijheid, maar ik moet ook mijn verantwoordelijkheden weten.” Ze vergeleek haar positie met die van een allochtone vrouw die tussen twee culturen inzit.

Eind 2002 werd het hoofd van de afdeling bestuur en wetgeving van het ministerie van Binnenlandse Zaken, Pien Zaaijer, vooralsnog voor de periode van twee jaar, persoonlijk adviseur van prinses Máxima. Zaaijer kan een beetje worden gezien als de ’inhoudelijke’ opvolgster van hofdame Lieke Gaarlandt, die Máxima eerder inwijdde in zaken als protocol en hofleven.

De tweede fase van het programma werd besteed aan thema’s als onderwijs, economie, zorg, volksgezondheid en welzijn, de Europese Unie en buitenlandbeleid. Op het programma stonden verder rechtshandhaving en veiligheid, ruimtelijke inrichting en milieu, sociale zekerheid en verder de verzorgingsstaat, cultuur, emancipatie en integratie. Het is de bedoeling het introductieprogramma eind dit jaar helemaal af te ronden.

Inmiddels heeft Máxima ook verschillende functies, zoals beschermvrouw van het Oranjefonds (dat zich ook met integratie bezighoudt), voorzitter van het curatorium van de Prins-Clausleerstoel (een wisselleerstoel op het gebied van ontwikkelingssamenwerking) en lid van de commissie Participatie van Vrouwen uit Etnische Minderheidsgroepen (Pavem).

De aldus ingewerkte en ingeburgerde echtgenote van de huidige troonopvolger werd woensdag tijdens een bijzondere vergadering van de Raad van State, onder voorzitterschap van de Koningin en in aanwezigheid van kroonprins Willem-Alexander, welkom geheten. Vanaf nu kan prinses Máxima vergaderingen bijwonen en deelnemen aan de beraadslagingen over adviezen die de Raad van State geeft aan regering en parlement over wetgeving en bestuur. Prinses Máxima is echter geen lid van de raad en heeft geen stemrecht. Een naaste medewerker van prins Willem-Alexander vertelde eens dat de prins in de loop der jaren enorm veel heeft opgestoken van het bijwonen van de vergaderingen.

Het was in de Raad van State dat op oudejaarsdag 1564 Willem van Oranje zijn eerste grote rede hield, waarin hij pleitte voor de gewetensvrijheid, voorwaarde voor het bestaan van de latere Republiek, memoreerde vice-voorzitter van de Raad van State Tjeenk Willink woensdag. „Toen Willem van Oranje in de raad sprak, was hij zelf nog katholiek, maar getrouwd met een protestantse, de lutherse Anna van Saksen. Nu, in 2004, wordt een katholieke prinses in de raad opgenomen, terwijl haar Prins van Oranje protestant is”, vervolgde hij.

Tjeenk Willink ging in op de speciale band van Máxima met het onderwerp integratie. „Integratie is een belangrijk en ook gevoelig onderwerp. Dat vraagt van u, én van de mensen met wie u werkt, een scherp zicht op uw staatsrechtelijke positie, een gedegen kennis van de inrichting van Nederland, gevoel voor maatschappelijke verhoudingen en voor nieuwe ontwikkelingen. Dat zal niet altijd makkelijk zijn, maar alles wijst erop dat u dat zicht, die kennis en dat gevoel snel ontwikkelt. Moge u daarin, of misschien beter óók daarin, het voorbeeld van uw schoonvader volgen. Prins Claus heeft mij wel eens gezegd: Zelf ben ik in het begin misschien te voorzichtig geweest. Je moet ook risico durven nemen. Er is ook ruimte”, aldus Tjeenk Willink. Een goed functionerend koningschap heeft ook ministers nodig die niet bang zijn daarvoor ruimte te geven en (dus) kritiek op te vangen, zei hij verder. „Dat is óók de betekenis van de ministeriële verantwoordelijkheid.”