Kritische Trump bij „hersendode” NAVO
Het 70-jarig bestaan van de NAVO moet een feestje worden, maar zijn de leiders daar wel voor in de stemming?
Bij de oprichting van wat „meest succesvolle militaire bondgenootschap in de geschiedenis” is gaan heten was het doel helder: de NAVO moest de „Amerikanen binnen, de Russen buiten en de Duitsers eronder” te houden. De 70e verjaardag leidde in april tot een bescheiden feestje in Washington DC, op de plek waar de alliantie op 4 april 1949 is geboren. Destijds waren er 12 lidstaten, nu 29. Macedonië zit in de wachtkamer als nummer 30.
Pas nu is er een „feestelijke top” met regeringsleiders in Londen. De Amerikaanse president Donald Trump, zijn Turkse collega Erdogan, de Franse president Emmanuel Macron en anderen doen dinsdagavond een drankje bij de Britse koningin en vergaderen woensdag in Watford, 40 kilometer ten noordwesten van Londen.
Normaal gesproken zouden de politieke bazen van de lidstaten op 4 april de kaarsjes op de taart hebben uitgeblazen. Zo ging het bij de vijftigste en zestigste verjaardag van de NAVO. Eerder dit jaar was er even geen animo voor een ontmoeting met Trump.
De Amerikaanse president is kritisch over het bondgenootschap en liet vorige week weten zijn contributie terug te schroeven. De bijdrage van de VS gaat van 22 naar 16 procent van het operationele NAVO-budget (ruim 2 miljard euro), evenveel als Duitsland. En wat als Trump volgend jaar november wordt herkozen? Amerikaanse presidenten maken in hun tweede en laatste termijn wel meer rare bokkensprongen. Volgens The New York Times zou Trump in 2018 meerdere malen hebben overwogen zich uit de NAVO terug te trekken. De top in Brussel verliep dat jaar zo tumultueus dat de indruk ontstond dat het einde van de NAVO nabij was.
Geld is wederom een belangrijk thema. Alle NAVO-landen beloofden in 2014 binnen tien jaar te groeien naar 2 procent van hun bruto nationaal product voor Defensie. De meerderheid van de lidstaten is daar nog lang niet, ondanks opbeurende woorden van NAVO-chef Jens Stoltenberg dat de defensieuitgaven in de lift zitten. Amerika geeft met 3,4 procent het goede voorbeeld. Ook voormalige Oostbloklanden als de Baltische Staten doen het goed.
Gastheer Verenigd Koninkrijk (2,1 procent) kan er in de ogen van Trump ook mee door. Nederland bungelt met 1,3 procent ergens onderaan het ‘verkeerde lijstje’. Premier Mark Rutte mag aan zijn collega’s uitleggen dat hij weliswaar meer investeert in defensie, maar een groei naar 2 procent overlaat aan een volgend kabinet.
Concrete zaken op de top zijn de „agressieve” houding van Rusland, de opkomst van China en de ruimte. Naast land, zee, lucht en cyber wil de NAVO de ruimte toevoegen aan de traditionele oorlogsdomeinen. Bij aanvallen in de ruimte moet straks hetzelfde NAVO-principe gelden als bij de andere domeinen: een aanval op één van de 29 lidstaten geldt als een aanval op allen.
Alle ogen zijn gericht op de Amerikaanse president, maar ook op Macron en Erdogan, die ruziën over de omstreden Turkse inval in Syrië. Daarnaast is de Turkse aankoop van het Russische antiraketsysteem S-400 slecht gevallen bij veel bondgenoten.
Macron verklaarde onlangs het bondgenootschap „hersendood.” Hij ziet meer in verdergaande Europese samenwerking, zonder Amerika. Iets waar topmilitairen van gruwen. „Zonder de Verenigde Staten kunnen we Europa niet eens verdedigen”, aldus luitenant-generaal buiten dienst Jan Broeks die tot afgelopen zomer een topfunctie vervulde bij de NAVO. „Grootste uitdaging is dan ook om de tent bij elkaar te houden.”
