Een warme vrijdagavond. De ondergaande zon zet de omgeving van Nijmegen in een mysterieus licht. Op het fietspad van de meest westelijke van de drie bruggen over de Waal verzamelen zich zo’n twintig mensen. De marsleider van deze avond, een veteraan, houdt de eerste van de 48 lantaarnpalen goed in de gaten. Exact op het tijdstip van zonsondergang gaat de lamp aan. Meteen zet de veteraan er stevig de pas in. Hij loopt naar de volgende paal terwijl de groep hem volgt. Als de veteraan bij de tweede paal is, gaat ook deze aan. Tien minuten en één kilometer verder daalt de groep bij de 48e paal een trap af. Bij een monument met de namen van 48 gesneuvelde Amerikanen worden kransen gelegd. Militairen en burgers brengen een groet. De dagelijkse ceremonie is ten einde.

Het initiatief van de Sunset March, dat geen onderdeel is van het Airbornepad, komt van Tim Ruijling uit Elst, vlak bij Nijmegen. Zelf diende hij als luchtmachtofficier in Egypte en Kroatië. In een dagblad las hij in 2014 over de 48 lampen die op de pasgeopende brug één voor één aangingen als eerbetoon aan de Amerikanen. „Ik ging meelopen in het tempo waarmee de lampen aangaan. Daarna ging ik me verdiepen in de achtergronden van de oversteek van de Waal. Sinds 19 oktober 2014 wordt er elke dag een mars gelopen.”

Ruijling kreeg al snel steun van een team van veteranen. De afspraak is dat er elke avond minimaal één veteraan aanwezig is. Ook bij hevige vorst, regen of onweer wordt de mars gelopen. Het trekt een wisselend publiek. Enige tijd geleden deden enkele Amerikanen mee die in 1944 onder hevig vuur de Waal overstaken. Het was een emotioneel moment voor hen. Ook politici uit binnen- en buitenland liepen al eens de Sunset March. Soms lopen er groepen militairen mee. Burgers kunnen deelnemen zonder zich aan te melden.

Tijdens operatie Market Garden moesten de Amerikanen de verkeersbrug en de spoorbrug veroveren. Dat zou in de vroege ochtend van 20 september gebeuren. Echter: de canvas bootjes kwamen veel te laat uit België aan. Bovendien ontbraken veel peddels. Met behulp van geweerkolven werkten de strijders zich naar de overkant. En ze wisten de bruggen te veroveren. Met grote verliezen aan de kant van de Amerikanen en de Duitsers. „De Amerikanen zien dit als hun grootste heldendaad van de Tweede Wereldoorlog.”

Bij de tocht deze avond zijn ook enkele leden van de Nijmeegse familie Nas aanwezig. Hun ouders maakten in hun jonge jaren de strijd in Nijmegen mee. Een van de dochters draagt de trouwringen van haar ouders, die enkele jaren geleden zijn overleden. Hun moeder zou deze vrijdag 89 jaar zijn geworden. „Mijn vader was 12 jaar toen de oorlog begon”, aldus een van de vrouwen. „Toen de Amerikanen in 1944 bij Nijmegen aankwamen, wees hij de verkenners waar de Duitsers zaten.”

„En onze opa gaf vaak eten aan de buren”, vult haar zus aan. „Hij was treinmachinist. Soms stopte hij midden in een weiland. Dan kreeg hij eten van een boer. Dat eten deelde hij uit.” Voor de familie Nas is het een bijzondere dag. „We lopen de mars voor onze ouders. En voor de omgekomen Amerikanen.”

Heumen-Oosterhout: 35,7 kilometer

In vijf etappes gaat de wandeltocht van Heumen naar Oosterhout, een route van 35,7 kilometer. Hier wordt op meerdere manieren duidelijk dat de oorlog in het gebied hevig woedde. Op het oorlogskerkhof van Mook liggen 322 soldaten, vooral Britten. Op de nabijgelegen Mookerheide werd overigens in 1574 een van de bekendste veldslagen uit de Nederlandse geschiedenis uitgevochten. Lodewijk en Hendrik van Nassau sneuvelden op deze plaats in de strijd tegen de Spanjaarden.

Verderop, bij Groesbeek, bevindt zich het Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945. Bij Groesbeek ligt ook de Canadese erebegraafplaats. Hier vonden meer dan 2600 gesneuvelde Canadezen hun laatste rustplaats. De begraafplaats werd in 1947 geopend door koningin Wilhelmina en prins Bernhard. De tocht vervolgt door Nijmegen, dat tijdens de oorlog zwaar werd getroffen door gevechten en bombardementen. Het monumentale centrum is zeker een bezoek waard.

Serie Airbornepad

Een wandeltocht langs de route van operatie Market Garden, van het Belgische Lommel naar Arnhem. Deel 5 in een serie.