Wat houdt het INF-verdrag precies in?

Het Intermediate-Range Nuclear Forces (INF) verdrag verbiedt het plaatsen en ontwikkelen van alle nucleaire raketten met een bereik tussen de 500 en 5.500 kilometer die vanaf de grond te lanceren zijn.

In 1987 sloten president Ronald Reagan van de Verenigde Staten en Michail Gorbatsjov van de toenmalige Sovjet-Unie het akkoord om de ontwikkeling van deze raketten te stoppen en bestaande projectielen te vernietigen. Een grote nucleaire dreiging viel hierdoor tijdens de Koude Oorlog weg, en ook decennia daarna gaf het verdrag nucleaire stabiliteit in Europa.

Onder deskundigen heerst de angst dat de wereld opnieuw in een wapenwedloop terecht zal komen wanneer het verdrag wordt opgeheven. Russische raketten voor middellange afstand vormen een directe bedreiging voor Europa.

Wat ging er aan de ontmoeting van vrijdag vooraf?

Al sinds 2014 maakt Washington het verwijt richting Rusland dat het land zich niet aan het verdrag houdt. Moskou zou de overeenkomst schenden met het plaatsen van SSC-8-raketten, die met een kernkop kunnen worden uitgerust en een bereik tot in West-Europa hebben.

Ook Rusland verwijt de VS een schending van het verdrag. De VS plaatsten in Oost-Europa een raketschild dat in staat zou zijn om kruisraketten af te vuren.

Bij een NAVO-Rusland-bijeenkomst begin 2019 ontkende Rusland de beschuldiging. Toch wilde het land geen openheid van zaken geven over het bezit van een verboden raket.

Op 1 februari 2019 schortte president Trump het verdrag op. Volgens een bepaling uit het verdrag loopt het vervolgens na zes maanden af als Rusland het pact blijft schenden. De einddatum van het verdrag is dus 2 augustus.

In reactie op het besluit van Trump, trok ook Rusland zich terug uit het verdrag. Het beraad van vrijdag moet beide partijen weer bij elkaar brengen, voordat de overeenkomst verloopt. De verwachtingen binnen de NAVO zijn echter niet hooggespannen.

Welke belangen spelen een rol bij de ontmoeting?

Poetin heeft al meerdere keren aangegeven van het verdrag af te willen. In 2013 noemde de Russische president het INF-verdrag al „op zijn best twijfelachtig.” Omliggende militaire machten als China, Pakistan en India zijn namelijk niet gebonden aan deze overeenkomst.

De VS hadden de mogelijkheid om naar een INF-klachtencommissie te stappen om zo problemen te bespreken, maar Trump koos voor een ramkoers. Adviseur nationale veiligheid John Bolton lijkt in deze beslissing een grote rol te spelen. Hij ziet zulke wapenverdragen vooral als een beperking voor de ontwikkeling van de VS. De Amerikaanse belangen in onder meer Azië komen door de overeenkomst onder druk te staan.

Een poging om China bij een vernieuwd verdrag te betrekken, mislukte. In de tussentijd heeft het land niet stilgezeten en loopt het voorop in de ontwikkeling van kernwapens voor middellange afstand.

Wat gebeurt er als het beraad mislukt?

Lukt het beide partijen niet om tot elkaar te komen dan zullen de twee landen de productie van deze kernwapens weer starten. Trump stelde, toen de VS uit het verdrag stapten, dat ze nieuwe raketten gingen ontwikkelen. Ook Rusland uitte zich in gelijke bewoordingen.

Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg benadrukte recent op een persconferentie echter geen nieuwe nucleaire wapenwedloop te willen starten. Wel zal de NAVO met tegenmaatregelen komen. De NAVO-landen zullen conventionele middelen als politieke maatregelen, militaire oefeningen en raketafweer inzetten om aan de Russische dreiging het hoofd te bieden.