Hoe een school voor veiligheid kan zorgen
Een groep gewapende jongeren stormt een schoolplein op; een leerling wordt met een steekwond afgevoerd. Hoe kan een school zorgen voor veiligheid?
Door te proberen onveiligheid tijdig te signaleren, zegt trainer/adviseur W. Verbaan van onderzoeks- en recherchebureau Restment in Putten. Hij adviseert scholen en traint docenten en ouders in het opmerken van afwijkend gedrag dat reden geeft tot bezorgdheid.
Verbaan zegt de situatie die leidde tot een steekpartij op locatie Revius van het Wartburg College in Rotterdam niet inhoudelijk te kennen. „Maar als tientallen jongeren verhaal gaan halen bij een andere school, gaat daar iets aan vooraf. Dat suddert; daar wordt over gepraat, in de aula en op sociale media. Jongeren hitsen elkaar op. Bemerkten hun ouders niet dat hun kind ander gedrag vertoonde dan anders?”
Scholen moeten de psychische, fysieke en sociale veiligheid bevorderen. Die wettelijke verplichting houdt hen bezig. „Dat je als docent of leerkracht een veilige klas wilt, is niet nieuw. Je moet er wel meer voor organiseren dan vroeger. Beleid ontwikkelen; lespakketten aanschaffen. En vooral: personeelsleden voorlichten wat ze moeten doen. Het gebeurt nog te vaak dat iemand iets signaleert, niet weet hoe ermee om te gaan, er thuis nog eens over nadenkt en niet of te laat actie onderneemt. Dan kunnen er vervelende dingen gebeuren.”
Veilig klimaat
Hoe voorkom je een steekpartij of andere fysieke narigheid? „Een detectiepoortje voorkomt geen steekpartij en een snuffelhond vergroot de veiligheid niet”, zegt Verbaan. „Als je een 3 meter hoog hek om je school zet, is een ladder van 4 meter genoeg om eroverheen te komen. Dat werkt dus niet. Het gaat om het creëren van een veilig klimaat, waarin mensen dingen durven te delen. Daar moet ruimte voor zijn. Je moet een vertrouwenspersoon kunnen bezoeken zonder dat anderen je in zijn kamer zien zitten.” Herkennen van en inspelen op zorgelijk gedrag is daarbij essentieel, zegt de adviseur.
Of er meer geweld is dan vroeger? „Het zijn incidenten; ik zie geen kopieergedrag, zo van: laten we dit ook eens proberen. Maar áls men op de vuist gaat, is het wel heftiger, grimmiger. Dat geldt niet alleen fysiek geweld, maar ook sexting –manipulatie met naaktfoto’s– en ander ongewenst gedrag op sociale media.”
Wat volgens Verbaan niet wegneemt dat er op het gros van de scholen een veilige situatie is. „In de Veiligheidsmonitor –uitgevoerd in opdracht van onder anderen het ministerie van Justitie– scoren de reformatorische scholen zonder meer goed. Al speelt daar onderhuids ook van alles. Sexting is een groot probleem, groter zelfs dan op niet-christelijke scholen. Daarover gaan we met ouders en docenten het gesprek aan: hoe signaleer je het; hoe pak je het aan?”
Scholen hebben een uitgebreid veiligheidsprotocol, maar je niet kunt niet alles voorkomen, zegt drs. W. de Kloe, lid van het college van bestuur van het Driestar College in Gouda, Leiden en Lekkerkerk. „Ons protocol is vorig jaar grondig herzien, met name met het oog op terroristische acties. Er is een hoofdstuk toegevoegd over het omgaan met terrorisme tijdens buitenlandse excursies. Dit alles is uitgebreid doorgesproken. Trainen doen we alleen voor een ontruiming; verder niet. Het nabootsen van bepaalde situaties als oefening zou ook juist veel onrust kunnen veroorzaken.”
Verantwoordelijkheid
De straat voor de Goudse school is autovrij gemaakt; over de plaatsing van de hekken is nagedacht. Maar dan nog: „Je kunt niet alles voorkomen”, zegt De Kloe. En een bunker met detectiepoortjes wil de school niet worden.
Het zou incidenten op het omliggende terrein ook niet uitsluiten. „Je doet wat je kunt, maar er kan je van alles overkomen waar je net even niet op gerekend hebt. Met een protocol neem je je verantwoordelijkheid. Vervolgens hoop en bid je dat het nooit nodig hebt en dat áls er iets gebeurt, iedereen adequaat reageert.”
