Leraren moeten bredere bevoegdheden krijgen. Dat adviseert de Onderwijsraad als methode om het lerarentekort tegen te gaan. De raad publiceerde recent een analyse van de mogelijkheden voor het lerarenbeleid, van primair en voortgezet onderwijs tot middelbaar beroepsonderwijs. De kern van het advies is: Zorg dat leraren gemakkelijker kunnen overstappen van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs of andersom. Dat kan het vak van leraar aantrekkelijker maken.

Daarvoor moeten aankomende docenten zich tijdens hun opleiding niet beperken tot één vak of type leerlingen, maar een algemene basisopleiding krijgen waarin didactische en pedagogische vaardigheden centraal staan. Naast deze basisopleiding zijn dan specifieke onderwijsbevoegdheden nodig voor een bepaalde leeftijd. Een student kan daarna voor een vervolg kiezen in verschillende vakgebieden, tot en met een specialisatie voor één vak, wat nodig is voor het lesgeven in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs.

Het advies van de Onderwijsraad is een mooi eerste idee. Het lerarentekort is inderdaad een serieus probleem, dat we binnen de bestaande structuren en denkpatronen waarschijnlijk niet kunnen oplossen. De Onderwijsraad heeft gelijk: de essentie van het lerarenvak is voor alle onderwijsniveaus gelijk. Onderwijs draait om vorming, om processen van rijpen, inzicht verkrijgen en verstandig worden. In de lerarenopleiding is er daarom als het goed is veel aandacht voor persoonlijke vorming van studenten, zodat zij straks vanuit hun eigen sterke basis leerlingen kunnen begeleiden op weg naar volwassenheid.

Wereldbeeld

Het vormingsproces krijgt diepgang als veel aandacht wordt gegeven aan christelijk leraarschap. Juist aanstaande leraren moeten leren vanuit de diepere waarden van ons bestaan te leven. Zij hebben het nodig om vanuit een christelijk wereldbeeld om zich heen te kijken, hun opvattingen te verwoorden en daar betekenis aan te geven voor hun eigen levenswandel en beroepsuitoefening. Alleen wie zo gerijpt is, kan functioneren als christelijk identificatiefiguur. Alleen zo kan hij identiteitsdrager en -overdrager zijn voor zijn leerlingen. We mogen studenten wijzen op Gods Woord als norm, richtsnoer en inspiratiebron voor al ons denken en handelen.

Een basisopleiding voor alle leraren geeft starters die nog niet weten waarin zij zich willen specialiseren meer tijd om zich vanuit de brede basis te oriënteren op de verschillende typen onderwijs. Daarna hebben leraren mogelijkheden om zich te specialiseren. Het voorkomt versnippering in het aanbod van lerarenopleidingen en vraagt om een flexibele aanpak. Driestar hogeschool experimenteert nu al met het flexibeler aanbieden van de lerarenopleiding voor voortgezet onderwijs. Ervaring, levenswijsheid en wijze van studeren van de student zijn hier startpunt.

Aan de andere kant hebben we vragen bij het advies van de Onderwijsraad. Hoe houd je bijvoorbeeld de huidige kwaliteit van de gespecialiseerde opleiding vast als je je vooral richt op verbreding? Potentiële studenten die gericht een vak willen leren, kunnen afketsen op een brede opleiding waarin zij zich op alle leeftijden en vakgebieden moeten oriënteren. Waarom zou je jezelf verdiepen in de vragen waarvoor een bovenbouwdocent wiskunde komt te staan, als het je droom is om aan kleuters les te geven? En andersom: Is het nodig dat alle studenten zich verdiepen in de uitdagingen van lesgeven aan het jonge kind? Nieuwe vragen doemen op: Hoe past een opleiding voor tien- tot veertienjarigen nu in het stelsel? Hoe gaat het onderwijsstelsel er dan uitzien?

Werkveld

Tot slot lijkt het contact met het werkveld ons een aandachtspunt. Een nieuwe manier van opleiden vraagt om een herbezinning op de samenwerking met de scholen waarvoor en waardoor onze studenten worden opgeleid. Voor veel studenten van Driestar hogeschool is samen opleiden met de basisschool of school voor voortgezet onderwijs de ideale route. Dat maakt dat een nieuw opleidingsstelsel niet zonder het werkveld ontwikkeld kan worden.

Roeping

Met andere woorden: ja, laten we het lerarentekort aanpakken door het vak van leraar én de lerarenopleiding steeds aantrekkelijker te maken. Misschien ligt een deel van de oplossing inderdaad in een andere manier van opleiden. Als hogeschool gaan we graag de uitdaging aan hierop door te denken, samen met de scholen voor het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs.

Laten we bij alle veranderingen het doel van het onderwijs niet uit het oog verliezen. De kern van een goede onderwijsprofessional blijft voor ons: een leraar met liefde voor de leerling en voor zijn vak, een mens die zijn roeping verstaat en geworteld is in de christelijke traditie en uitgerust is met pedagogische en didactische vaardigheden.

De auteurs vormen het managementteam van Driestar hogeschool.