De classis Apeldoorn van de CGK zorgde begin deze maand voor een unicum. De regionale vergadering gaf groen licht aan de samenwerkingsgemeente van de christelijke gereformeerde kerk en de Nederlands gereformeerde kerk in Arnhem om vrouwen in het ambt toe te laten.

Beide Arnhemse kerken vormen al sinds 1995 een samenwerkingsgemeente. Daarmee maakt ze deel uit van twee kerkverbanden. Dat is in de praktijk soms lastig, omdat de kerkelijke afspraken in beide kerkverbanden op sommige punten strijdig met elkaar zijn.

Bijvoorbeeld op het punt van de vrouw in het ambt. In de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) mogen vrouwen sinds 2004 predikant, ouderling en diaken worden. De christelijke gereformeerde synode onderstreepte twintig jaar geleden dat volgens de Bijbel alleen mannen die ambten mogen vervullen.

De gemeente in Arnhem stond dus voor een dilemma: in de ene kerk zijn vrouwelijke ambtsdragers verboden, in de andere niet. Ze beriep zich daarom op de samenwerkingsovereenkomst die de generale synode van de CGK in 2013 goedkeurde. Daarin staat in artikel 5b: „Bij onderlinge strijdigheid zoekt de kerkenraad een weg die de opbouw en eenheid van de gemeente dient, en die zoveel mogelijk recht doet aan de bedoeling van alle besluiten. Hij legt zijn beslissing ter acceptatie voor aan de classis van het kerkverband dat het besluit nam waarvan afgeweken wordt.”

Dat is nu gebeurd, en volgens de classis Apeldoorn heeft de kerk in Arnhem een „zorgvuldig proces” doorlopen. De overweging dat met dit besluit de opbouw en eenheid van de gemeente het meest gediend wordt, kon op begrip van de classis rekenen. Daarom besloot de classis „te accepteren dat de kerkenraad van de samenwerkingsgemeente Arnhem op het punt van de mogelijkheid om vrouwen in het ambt te bevestigen zich houdt aan de kerkelijke afspraken van de NGK (2004) en niet aan de kerkelijke afspraken van de CGK (1998).”

Het is de vraag of de classis met dit besluit niet iets over het hoofd heeft gezien. Volgens ds. P. D. J. Buijs, preses van de laatstgehouden generale synode, geldt binnen het kerkverband nog altijd „voluit” het besluit van 1998: „Uit het geheel van het spreken van de Heilige Schrift is duidelijk dat het gezaghebbend leidinggeven aan de gemeente aan de man en niet aan de vrouw toekomt.” De generale synode besloot daarnaast in 2016 dat in samenwerkingsgemeenten „de minst verstrekkende kerkorde” geldt. In dit geval is dat de kerkorde van de CGK, die geen ruimte biedt aan vrouwelijke ambtsdragers.

Ds. W. van ’t Spijker, oud-voorzitter van deputaten kerkelijke eenheid, bestreed dat woensdag in het Reformatorisch Dagblad. „Teksten van die strekking deden wel de ronde in de bespreking, maar niet in de besluitteksten.”

Ds. Buijs plaatst kanttekeningen bij de mening van ds. Van ’t Spijker. De zogenoemde „overwegingen” die ten grondslag liggen aan een besluittekst, maken kerkrechtelijk gezien namelijk ook deel uit van een besluit. In een van de overwegingen van de synode van 2016 rond een instructie van de particuliere synode van het Westen wordt volgens ds. Buijs „nog eens nadrukkelijk gezegd” dat „het besluit dat in samenwerkingsgemeenten de minst verstrekkende kerkorde vigeert, nog steeds geldt.”

De CGK staan nu voor een lastige vraag: hoe verhoudt dit besluit zich tot het in 2013 genomen besluit over het model samenwerkingsgemeenten?

De kwestie Arnhem staat niet op zichzelf. De classis Apeldoorn zal zich later ook buigen over een verzoek van de samenwerkingsgemeente van de christelijke gereformeerde kerk en de gereformeerde kerk vrijgemaakt (cgkv) in Nijmegen om vrouwen in het ambt toe te laten.

De Christelijke Gereformeerde Kerken kennen tientallen samenwerkingsgemeenten, waarbij deels dezelfde vragen leven. Dat maakt de vrouw in het ambt tot een landelijke kwestie. De problemen die samenwerkingsgemeenten ervaren bij tegengestelde besluiten van landelijke vergaderingen staan volgend jaar sowieso op de agenda van de generale synode. De vraag of samenwerkingsgemeenten binnen de CGK vrouwelijke ambtdragers mogen bevestigen, zal daarbij ongetwijfeld aan de orde komen.