Wat mankeert er aan de plannen? De zuidelijke EU-lidstaat leeft op te grote voet. Daardoor dikt het overheidstekort in 2019 aan tot 2,4 procent van het bruto binnenlands product (bbp). De coalitie van de links-populistische Vijfsterrenbeweging (M5S) en de rechts-nationalistische Lega Nord wil belangrijke verkiezingsbeloften inlossen en stelt onder andere invoering van een basisinkomen voor (een uitkering voor de armsten), belastingvermindering en verlaging van de pensioenleeftijd. Het is een pakket maatregelen dat heel veel geld kost en dat de publieke financiën stevig in het rood duwt.

Hoe luiden de begrotingsregels in Europa?

Die liggen verankerd in het in de jaren negentig, met het oog op de komst van de euro, opgestelde zogeheten groei- en stabiliteitspact. Dat schrijft voor dat het tekort niet hoger mag zijn dan 3 procent. Bij overschrijding kan de Europese Commissie een boete opleggen. Voor de staatsschuld geldt een bovengrens van 60 procent. In de loop van de tijd is het pact uitgebreid met een brij aan details, preciseringen en uitzonderingsbepalingen, te veel om op te noemen. Er gaan niet voor niets stemmen op om te praten over een vereenvoudiging.

Maar dan blijft Italië met een tekort van 2,4 procent toch keurig binnen het speelveld?

Jawel, maar de economie verkeert in een fase waarin je juist zou moeten inzetten op het dichten van de kloof tussen uitgaven en inkomsten. Als je dat nu niet doet, wanneer dan wel? Trouwens, de groei in Italië blijft achter bij die in de rest van de eurozone. Bovendien ligt de overheidsschuld er boven de 130 procent! Die moet fors naar beneden, liefst zo snel mogelijk. Een groter tekort betekent dat het precies de andere kant op gaat, de verkeerde kant. Tegen de achtergrond van dit alles heeft de Europese Commissie met de vorige Italiaanse regering afgesproken dat het gat in 2019 hooguit 0,8 procent mag bedragen.

Wat is het gevaar van een begroting die ontspoort?

Daarvoor hoeven we alleen maar te verwijzen naar de problemen in de achterliggende jaren rond Griekenland. Het risico bestaat dat de financiële markten op enig moment het vertrouwen verliezen in een land dat het niet zo nauw neemt met de budgettaire discipline. Internationale beleggers zullen dan geen kapitaal meer, in de vorm van leningen, beschikbaar stellen of dat alleen doen tegen een zeer hoge vergoeding. De overheid raakt vervolgens in geldnood, zij kan niet langer de rente- en aflossingsverplichtingen naleven. De rente op Italiaanse staatsobligaties is de laatste weken al gestegen. Kortom, in het ergste geval laait de schuldencrisis in het eurogebied weer op, met ditmaal Italië in het oog van de orkaan.

Hoe gaat de confrontatie met Brussel aflopen?

De komende weken velt de Commissie een oordeel over de begrotingen van de lidstaten. Eind november rapporteert zij. Ongetwijfeld zal er een onderhandelingsproces starten met het kabinet van premier Giuseppe Conte over aanpassingen en een tijdpad om orde op zaken te stellen. Hoewel de tekortnorm in het verleden al vaak en door veel landen is geschonden, heeft Brussel nog nooit een boete opgelegd. Het geeft altijd de voorkeur aan overleg dat resulteert in afspraken. Ook op die manier heeft het pact een corrigerende werking.