In de komende tijd starten zes pilotgemeenten met het proces van het opstellen van zo’n kerkenvisie. Het gaat om de gemeenten Rotterdam, Amersfoort, Zaanstad, Oss, Ooststellingwerf en Súdwest-Fryslân.

In de brochure over de kerkenvisies van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wordt het belang van de kerken aangegeven. Het zijn „gebouwen van betekenis, omgeven met emotie die de meeste Nederlanders willen koesteren; zelfs al gaat men zelf niet meer ter kerke.” Alleen al de emotionele waarde en de beeldbepalende functie van de kerkgebouwen zijn redenen om dit erfgoed te beschermen.

Bij het opstellen van een kerkenvisie worden niet alleen de gemeente en de eigenaren van de gebouwen betrokken, maar ook eventuele investeerders, belangenorganisaties en betrokken inwoners van de gemeente. Zo kan er met alle aspecten van de waarde van het erfgoed rekening gehouden worden, en kan er een visie worden opgesteld voor eventuele neven- en herbestemming.

Concreet bevat de kerkenvisie van een gemeente dus een plan over wat er met het religieus erfgoed binnen die gemeente gaat gebeuren. Hierin wordt vastgelegd welke kerken en synagogen hun religieuze functie moeten behouden en voor welke kerken de lokale gemeenschap zich wil inzetten. Op basis hiervan wordt ook de verdeling van de toegewezen subsidie gemaakt.

Uiteindelijk zal er in de kerkenvisie voor elk gebouw een keuze gemaakt moeten worden. Er staan vier opties vermeld in de brochure: kerken die hun functie behouden, kerken die voor herontwikkeling worden vrijgegeven, leegstaande kerken waarover nog geen besluit is genomen –en die tot die tijd alleen wind- en waterdicht gehouden moeten worden– en kerkgebouwen die gesloopt gaan worden. De zes proefgemeenten dienen er vooral voor om vast te stellen hoe de begeleiding van het Rijk er in 2019 precies uit gaat zien. Het is de bedoeling dat er eind dit jaar een handreiking beschikbaar komt voor de gemeenten die een kerkenvisie gaan opstellen.