Waarschijnlijk wist Michaël Boissonneault niet wat hem overkwam toen hij half juli ineens door journalisten werd gebeld. Er promoveren voortdurend academici zonder dat er een haan naar kraait. Maar deze keer resulteerde het in vette krantenkoppen waarin te lezen viel dat er voor de meeste werknemers weinig fysieke belemmeringen zijn om veel langer door te werken dan de huidige pensioenleeftijd.

Natuurlijk leidt dergelijke berichtgeving tot versimpeling en tot conclusies die kort door de bocht zijn of uit hun verband zijn gerukt. Een proefschrift is nu eenmaal iets anders dan een krantenbericht dat alleen aandacht heeft voor de meest in het oog springende bevindingen en waaruit de nuance is weggefilterd. Zo ontbreekt het in het proefschrift vaak aangehaalde begrip ”werkcapaciteit”, dat betrekking heeft op de balans tussen de gesteldheid van de werknemer en de eisen die zijn baan stelt.

Volgens de berichten is er voor de huidige vijftigers geen beletsel om zes jaar langer door te werken dan de huidige pensioenleeftijd. Deze werknemers ontvangen naar alle waarschijnlijkheid pas AOW rond hun 68e, maar ze zouden volgens Boissonneault probleemloos kunnen doorwerken tot ze de 70 zijn gepasseerd, mits fysiek in goede gezondheid.

Tegelijk geeft hij zelf aan dat gezondheid moeilijk te meten is en niet altijd objectief vast te stellen op basis van cijfermateriaal. Wie het medische dossier bestudeert van een bodybuilder zal ongezien de conclusie trekken dat deze lijdt aan een ernstige vorm van overgewicht, terwijl deze in werkelijkheid beschikt over een bovengemiddelde spiermassa en nauwelijks vetweefsel bezit. Zo is ieder mens meer dan een optelsom van min of meer kwantificeerbare meetgegevens.

Grootste makke is dat Boissonneault in zijn proefschrift wel inzoomt op fysieke gezondheid, maar blijkbaar geen wetenschappelijk handvat heeft om ook de geestelijke belasting in kaart te brengen. Je kunt wel om de zoveel jaar iemands bloeddruk laten opmeten, maar niet uitrekenen of diezelfde persoon de werkdruk nog wel aankan. Zo concludeert de onderzoeker luchtig dat pensioen op 70-jarige leeftijd „prima kan”, zonder dat het woord stress ook maar één keer valt.

Bij zware beroepen zal het lichaam als eerste gaan protesteren, vaak al ver voor de huidige pensioendatum. Daarnaast is er een groeiende groep werknemers in uiteenlopende beroepen die juist in toenemende mate gebukt gaan onder werkdruk door administratieve verplichtingen, onhaalbare targets, onzinnige protocollen, baanonzekerheid en filestress. Die hebben allemaal iets te vrezen als het proefschrift op het bureau van minister Koolmees belandt.

Door voortdurend de focus te leggen op de haalbaarheid van het steeds verder verleggen van de AOW-leeftijd, bestaat het risico dat er uitsluitend maatregelen worden genomen die erop gericht zijn zonder uitval de eindstreep te halen. Hoe het vervolgens zit met de resterende levensverwachting en de kwaliteit van leven na de pensioendatum, lijkt in dat kader geheel van ondergeschikt belang.

De auteur is schrijver en publicist. Reageren? hormann@refdag.nl