Waar gaat dit over?

Jaarlijks raken in Nederland zo’n 800 mensen voor het eerst besmet met hiv. Twee derde van de nieuwe besmettingen doet zich voor bij homo’s met wisselende seksuele contacten. Om verdere hiv-verspreiding tegen te gaan, heeft de GGD in de grote steden al van alles uitgeprobeerd zoals bijvoorbeeld het propageren van condoomgebruik. Toch daalt het aantal nieuwe besmettingen niet. Bruins grijpt nu naar een nieuwe maatregel: het beschikbaar stellen van de hiv-remmer PrEP (Pre Expositie Profylaxe); een pil voor preventief gebruik.

Stak de Tweede Kamer hier een halfjaar terug geen stokje voor?

Ja, dat klopt, maar toen stelden D66 en GroenLinks voor de pil alvast te verstrekken nog voordat de Gezondheidsraad zijn adviesrapport over PrEP had uitgebracht. Een Kamermeerderheid van VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, SGP en 50PLUS vond dat in december voorbarig en stemde tegen het voorstel. In maart gaf de Gezondheidsraad groen licht. Voor de VVD is dat reden om zich achter D66 en GroenLinks te scharen. Door de pil met ingang van volgend jaar alsnog beschikbaar te stellen, komt Bruins dus tegemoet aan een flinke Kamermeerderheid.

Wat zegt de Gezondheidsraad?

Volgens de raad staat het inmiddels voldoende vast dat PrEP effectieve bescherming biedt tegen een hiv-infectie. Voorwaarde is wel dat het middel trouw wordt ingenomen, met name voor en na risicovol seksueel contact. Een belangrijke passage in het advies gaat over de prijs. Deze daalde in Nederland van 536 euro per maand in 2015 tot 48 euro, bij dagelijks gebruik.

Als het door het RIVM geschatte aantal PrEP-gebruikers van 6500 klopt, kunnen er jaarlijks 250 hiv-infecties worden voorkomen. Dat kan in vijf jaar tijd een besparing op de kosten van hiv-behandelingen opleveren van 33 miljoen, rekent Bruins voor. Als een kwart van de kosten voor het gebruik van PrEP voor eigen rekening komt, kost de verstrekking, inclusief de medische begeleiding voor vijf jaar, ongeveer 22 miljoen euro. Ziedaar, redeneert Bruins: een besparing van 11 miljoen.

Is het uniek om hiv-remmers beschikbaar te stellen aan homo’s met een riskante levensstijl?

Nee, meerdere landen kiezen daarvoor, waaronder België, Frankrijk en Australië. Amsterdam startte in 2016 al een drie jaar durende proef met gratis PrEP-pillen. Utrecht begon in maart een experiment, waarbij de pil tegen betaling beschikbaar werd gesteld.

Over het Amsterdamse initiatief ontstond destijds in medische vakbladen overigens een stevig debat over de vraag: Geeft de overheid de doelgroep met het beschikbaar stellen van de pil geen vrijbrief om door te gaan met een roekeloze seksuele leefstijl? Een bij de proef betrokken GGD-arts sprak van „absurd seksueel gedrag” van mannen die in darkrooms onder invloed van drugs jaarlijks met tientallen wisselende mannen seksueel contact hebben. Hij vroeg zich af of deze gebruikers überhaupt zijn te bewegen tot therapietrouw en of artsen niet nog indringender moeten hameren op een normale leefstijl.

De Gezondheidsraad benoemt overigens het gevaar dat homo’s zich door de pil dermate beschermd wanen dat ze alleen nog maar meer risico’s gaan nemen. De raad haalt studies aan waarin het aantal geslachtsziekten na het beschikbaar stellen PrEP gelijk bleef, of zelfs toenam.Voor de raad én Bruins is dat voldoende reden om de hiv-remmer nog niet voorgoed beschikbaar te stellen. Een definitief besluit volgt pas over vijf jaar, als de effecten zijn geëvalueerd. Na drie jaar volgt een eerste tussenrapport.