Is het nauwkeurig bestuderen van zulke ondernemingen en het overnemen van hun ideeën en aanpak überhaupt een recept voor voorspoed binnen het eigen bedrijf? Dit soort vragen laten zich niet eenvoudig beantwoorden.

Want wat is eigenlijk succes? Het wordt vaak gemeten aan de hand van groei: groei in omzet, winst, aantal klanten of werknemers. Maar bij sommige organisaties gaat het juist om langzame, stabiele groei of het nastreven van maatschappelijke doelen. En er is nog een complicatie: wie kijkt naar bestaande bedrijven met een roemruchte historie mist wellicht de bedrijven die iets vergelijkbaars deden, maar toch over de kop zijn gegaan. Dit heet ”survivorship bias”.

Bovendien hangt niet altijd alles wat bedrijven doen noodzakelijk samen met hun succes: samenhang (correlatie) is nog geen oorzakelijk verband (causaliteit). Uit de data zou bijvoorbeeld kunnen blijken dat er een relatie bestaat tussen het dragen van een zwarte coltrui en het leiden van een succesvol technologiebedrijf. Dan kunt u, net als Apple-oprichter Steve Jobs deed, voortaan een zwarte coltrui gaan dragen, maar het zal uw onderneming vermoedelijk niet succesvoller maken.

Het onderzoeken van succesfactoren is dus ingewikkeld, maar wel belangrijk. Want sinds de crisis blijft de productiviteitsgroei in Nederland achter bij die in andere Europese landen. Uit de wetenschappelijke literatuur weten we van een aantal factoren dat ze belangrijk zijn voor het succes van een onderneming. Voor een deel zijn dat externe factoren, waar een onderneming zelf maar een beperkte invloed op heeft, zoals het ondernemingsklimaat en de stand van de technologische ontwikkeling in een land.

Maar er zijn ook zaken waar een ondernemer wel degelijk invloed op heeft, zoals de kwaliteit van het management en het aantrekken en behouden van medewerkers die beschikken over de juiste vaardigheden.

De kwaliteit van management bestaat niet alleen uit het maken van de juiste strategische keuzes, zoals ten aanzien van de producten die een bedrijf maakt en de markten die het betreedt, maar heeft ook betrekking op het dagelijkse reilen en zeilen van de onderneming. Het gaat ook om het stellen en opvolgen van doelen, het monitoren van het productieproces en het waarderen van medewerkers. Dat zijn zaken die in allerlei soorten organisaties essentieel zijn, van handel en industrie tot zorg en onderwijs.

Aan de hand van een methode die is ontwikkeld door hoogleraren aan de Amerikaanse universiteiten Stanford en MIT, is hier grootschalig onderzoek naar gedaan in meer dan dertig landen, maar nog niet in Nederland. Daarom is de Rabobank daar op dit moment volop mee bezig, in samenwerking met onderzoekers van de universiteiten van Groningen en Oxford.

We verwachten deze zomer de eerste bevindingen te kunnen delen. Eén ding kunnen we alvast verklappen: kledingkeuze hebben we in dit onderzoek niet meegenomen. Die zwarte coltrui zullen we dus niet aanbevelen. Daar is het nu sowieso te warm voor.

De auteur is econoom bij RaboResearch. De onderzoeksleiders zijn haar collega’s Jesse Groenewegen en Sjoerd Hardeman.