Analisten, aandeelhouders, personeelsleden en bonden maken zich grote zorgen over de Frans-Nederlandse luchtvaartreus. Air France-KLM ging vrijdag en vooral maandag met een daling van 13 procent fors onderuit op de beurs.

Ook het kabinet is bezorgd. De ministers Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) en Wopke Hoekstra (Financiën) houden de situatie scherp in de gaten. „KLM is een belangrijk bedrijf voor Nederland.” Voor een gezonde toekomst van Air France-KLM is het „een absolute voorwaarde” dat de concurrentiepositie verbetert.

Wat is er aan de hand?

Air France kampt sinds februari met stakingen om een eis van een loonsverhoging van 5 procent kracht bij te zetten. De directie is mordicus tegen en stelt een meer geleidelijke salarisstijging voor. Stakingen hebben het bedrijf al dik 300 miljoen euro gekost. Ook dinsdag heeft het personeel het werk neergelegd.

Topman Janaillac heeft geprobeerd in een referendum –buiten de bonden om– een meerderheid van het Air Francepersoneel achter zijn loonvoorstel te krijgen. Zo niet, dan zou hij opstappen.

Janaillac heeft gegokt en verloren. Een meerderheid stemde tegen, waardoor de bestuursvoorzitter volgende week het veld moet ruimen. Janaillac heeft –met steun van zijn top– geprobeerd de macht van de vakbonden te breken. De bonden komen –vooralsnog– alleen maar sterker uit de strijd.

Het Franse ”non” zou overigens vooral zijn ingegeven door weerstand tegen een eenmalige bonus van 40 procent voor de directie.

Hoe zat het ook weer met Air France en KLM?

Air France en KLM zijn in 2003 gefuseerd. De twee hebben een moedermaatschappij Air France-KLM opgericht met twee zelfstandige werkmaatschappijen. De sterke merknamen Air France en KLM zijn daarbij in de lucht gehouden. Air France-KLM boekte in 2017 een omzet van 26,2 miljard euro en een bedrijfsresultaat van 1498 miljoen euro, waarbij KLM structureel aanmerkelijk winstgevender is dan Air France.

Kon KLM destijds niet gewoon zelfstandig blijven?

Voor KLM waren de financieel-economische vooruitzichten vijftien jaar geleden niet rooskleurig. De maatschappij was te klein om zelfstandig te overleven in een sector waarin wereldwijd grote luchtvaartallianties ontstonden en de concurrentie moordend was.

Kan de onrust bij Air France overslaan naar KLM?

Bij KLM is al onrust ontstaan. Naarmate de problemen bij Air France voortduren én de stakingen doorgaan, komt het bedrijfsresultaat verder onder druk te staan en zal de onrust toenemen.

Staat het voortbestaan van Air France-KLM op het spel?

Het voortbestaan van de luchtvaartcombinatie zou uiteindelijk –in het ergste geval– in het geding kunnen zijn. Niet voor niets waarschuwde de Franse minister van Financiën, Bruno Le Maire, maandag dat „het voortbestaan van het bedrijf op het spel staat.” Beleggers lijken zijn sentiment te delen, gezien de forse duikeling van de beurskoers.

Kan KLM niet zelfstandig verder?

Verzelfstandiging van KLM lijkt uitgesloten. De maatschappij is simpelweg te klein om op eigen kracht te overleven. Bovendien is het de vraag of Air France zo’n rendabel onderdeel wil laten vertrekken.

Kan Nederland iets doen?

Nauwelijks. De staat heeft aandelen in KLM, niet in Air France-KLM. De Franse regering wel.

Hoe nu verder?

De grote vraag is op welke manier top en werknemers aan de onderhandelingstafel uit het conflict kunnen komen. Gezond verstand moet overheersen, maar juist dat is niet eenvoudig in een situatie waarin de zaak op de spits is gedreven. Bovendien kent Frankrijk een minder sterke traditie van polderen dan Nederland.

Wie moet Janaillac opvolgen?

In luchtvaartkringen gaan verschillende namen rond. Een kanshebber is Fabrice Brégier. De oud-Airbustopman is twee jaar geleden ook al gevraagd. Ook de Franse oud-minister Anne-Marie Idrac wordt genoemd. Zij heeft ook leidinggegeven aan het openbaarvervoerbedrijf in Parijs en de Franse spoorwegen.

Een derde kandidaat is Pieter Elbers. De hoogste baas van KLM heeft goede papieren: KLM presteert structureel beter dan Air France. De vraag is echter of de Fransen een Nederlander aan de top accepteren.