Al meer dan twintig jaar woont de 50-jarige Brunson, geboren in de Amerikaanse staat North-Carolina, in Turkije. Hij is predikant van een kleine protestantse gemeente in de stad Izmir. In de nasleep van de mislukte staatsgreep in Turkije op 15 juli 2016 werd hij opgepakt. Lange tijd zat Brunson vast zonder dat er een proces tegen hem aanstaande leek. Totdat in maart uitlekte dat er een aanklacht tegen de predikant was geformuleerd en dat de behandeling van de zaak op 16 april zou plaatshebben.

Op die datum, afgelopen maandag, togen familieleden van Brunson en hoge Amerikaanse vertegenwoordigers naar de rechtbank waar Brunson terecht zou staan. Daar stonden ze snel weer buiten: de rechters besloten na opening van de zitting om de zaak te verdagen tot 7 mei.

Verboden organisaties

Op de 62 pagina’s tellende aanklacht tegen Brunson staat dat de predikant heeft samengewerkt met verboden organisaties, zoals de Koerdische afscheidingsbeweging PKK en de organisatie van Fethullah Gülen. Die wordt door Turkije verantwoordelijk gehouden voor de mislukte staatsgreep. Ook zou Brunson evangelisatiewerk hebben verricht, waarmee hij Turkije wilde „kerstenen.” Waarnemers zeggen echter dat de aanklacht bol staat van twijfelachtige verdachtmakingen, die bovendien worden toegeschreven aan drie anonieme getuigen.

Het is niet voor het eerst dat Brunson het moeilijk heeft in Turkije. Hij kwam naar het land in de jaren 90 van de vorige eeuw, toen niet de islamitische partij van president Erdogan, maar een seculiere partij het voor het zeggen had. Dat de situatie in Turkije veranderde, bleek al in 2011. Toen ontsnapte Brunson aan een gewapende aanslag. Die werd opgeëist door een extreem-rechtse beweging.

De situatie voor christenen en andere minderheden in het land verslechterde na de staatsgreep van 2016. Daarvan kregen niet alleen Gülenaanhangers de schuld, maar ook christenen en Joden.

Nadat Brunson in oktober 2016 was vastgezet, kreeg de Amerikaan er in de Turkse media van langs. Zo werd gesuggereerd dat Brunson CIA-directeur had kunnen worden vanwege zijn vermeende verdiensten als de coup tegen president Erdogan geslaagd zou zijn. Toen er een bomaanslag gepleegd werd op de gevangenis waar Brunson vast zat, stelden diverse media dat de CIA daar achter zou zitten. Één krant kopte ”De bom van de predikant”, en suggereerde dat de aanslag rechtstreeks verband hield met het gevangenhouden van Brunson.

Het gevangenhouden van westerlingen lijkt Turkije te hebben afgekeken van Iran dat in het verleden meermalen westerlingen gijzelde. In september 2017 bood president Erdogan aan om Brunson vrij te laten, in ruil voor uitlevering van de door hem gehate geestelijke Gülen, die in de Verenigde Staten woont.

De manier waarop Erdogan gevangenen als ruilmiddel aanbiedt, versterkt de indruk dat Turkije baat heeft bij het gevangenhouden van buitenlanders. Het lijkt de Turken niet te doen om recht en rechtvaardigheid, maar om versterking van de eigen positie.

Gijzelen

Met het ‘gijzelen’ van buitenlanders versterkt Erdogan niet alleen intern zijn nationalistisch-islamtische koers. Turkije buit er ook zijn strategische positie mee uit als toegangspoort van Europa, als bastion op de zuidoostflank van het NAVO-grondgebied en als spil in de strategische en geografische positie tussen het westen, het Midden-Oosten én Rusland. In dat proces is Brunson niet meer dan een pion, een Amerikaan die uit liefde tot zijn Zender één wilde worden met de Turken, maar nu om Christus’ wil versmaadheid moet dragen.

Andrew Brunson

De Amerikaan Andrew Brunson is sinds 1993 predikant van de Opstandingskerk in Izmir. Deze gemeente maakt deel uit van een verband van 25 protestantse gemeenten in Turkije. Brunson studeerde in zijn geboorteland theologie aan de Trinity Evangelical Divinity School in Deerfield, Illinois. De opleiding is verbonden aan de Evangelical Free Church of America, die zijn wortels heeft in piëtistische geloofsgemeenschappen van emigranten uit Zweden, Noorwegen en Denemarken. Sinds 1993 werkt Brunson in Turkije. Hij en zijn vrouw Norine werden in oktober 2016 opgepakt. Zijn vrouw kwam na 13 dagen weer vrij. Het echtpaar heeft drie kinderen.