Even later. In de stad staat een man met een rood hesje. Hij overhandigt me een krant. Gratis. Ik bedank hem, maar voordat ik wegloop met het dagblad onder m’n arm komt het addertje tevoorschijn.

Wilt u een abonnement, vraagt hij. En prijst zijn product nog even flink aan. Het is dat ik al een goede krant heb, want ik durf bijna geen nee te zeggen. Het voelt verkeerd om iemand iets te weigeren die je net iets gaf. En dat is natuurlijk precies de bedoeling!

Twee situaties, voorbeelden van het principe ”voor wat, hoort wat”. Ik geef iets aan jou, en jij geeft iets aan mij. Zo houden we de boel in balans.

Het blijkt vaak op te gaan. Bewust, zoals bij de krantenverkopers of dat goede doel dat je ongevraagd een pakje verjaardagskaarten stuurt, maar vaker onbewust. Zelfs in vriendschappen blijk je een soort boekhouding bij te houden.

Ik interviewde ooit iemand die promoveerde op dit onderwerp. Haar conclusie: in vriendschap zit altijd iets van wederkerigheid. Ik kook een keer voor jou, dan pas jij een keer op mijn zoontje. En als je mij helpt met klussen, dan mag daar wel een etentje tegenover staan. Komt de liefde te veel van één kant, dan voelt dat niet goed.

Sterker gezegd: uit het onderzoek bleek dat als vrienden „verwachten geen voordeel meer van de ander te ondervinden”, de vriendschap vaak doodbloedt.

Dat blijkt in alle relaties zo te werken. Er is een soort balans. Slaat die te veel naar één kant door –doordat de een heel veel geeft, en weinig ontvangt– dan is dat vaak een bron van problemen.

In een huwelijk dooft de vlam, wat zelfs op een echtscheiding kan uitlopen. Werk aan de winkel!

Wie eens goed zijn relaties onder de loep neemt, herkent het principe. Te lang te veel gegeven en te weinig ontvangen? Dan begint het te wringen. Benoem dat gerust.

Er zit ook een schaduwkant aan het principe ”voor wat, hoort wat”. Zeker voor mensen die weinig (meer) te bieden hebben. Ze zijn afhankelijk van anderen, zonder dat ze iets terug kunnen doen. Voor hen geen ruilhandel. Kunnen wij hun wat geven zonder iets terug te verlangen? Uit pure liefde? Gelukkig kennen we vanuit de Bijbel een heel mooi voorbeeld.