In de zuidelijke Italiaanse regio Calabrië deden twintig vrouwen de afgelopen vijf jaar een opmerkelijk verzoek aan het gerechtshof: of hun kinderen uit huis geplaatst mochten worden. De vrouwen hadden allen één overeenkomst: ze komen uit families die betrokken zijn bij de maffia en die bang zijn dat hun kinderen ook in het criminele spoor zullen treden.

De gegevens kwamen recent in het nieuws na een publicatie van de stichting Libera (Vrij), die zich ten doel stelt om de maffia te bestrijden. De vereniging faciliteert de uithuisplaatsingen en werkt daarbij samen met jeugdrechters en het fijnmazige web van rooms-katholieke bisdommen. De kinderen worden meestal in andere Italiaanse gewesten bij gezinnen ondergebracht, vaak onder een andere naam.

Dat laatste is nodig omdat de maffia van de regio Calabrië, de ’ndrangheta, ook ver buiten zijn kerngebied actief is. De ’ndrangheta wordt beschouwd als het machtigste criminele netwerk ter wereld.

Een van de vrouwen die haar kind uit huis lieten plaatsen, is de 35-jarige Paola. „Mijn vader is vermoord. Hetzelfde lot ondergingen mijn broer en mijn ooms,” vertelde ze onlangs tegenover de krant la Repubblica.

Toen haar kinderen drie jaar geleden 12 en 15 jaar oud waren, sloeg de schrik haar om het hart. „De oudste ging op internet op zoek naar informatie over onze clan: hij had bewondering voor zijn oom die levenslang in de gevangenis zit. Hij had het idee dat je in de gevangenis moet hebben gezeten om respect af te dwingen. De jongste was geobsedeerd door halfautomatische wapens. Hij kende alle onderdelen ervan. Ik was radeloos, maar uiteindelijk ben ik naar de jeugdrechtbank gegaan en heb ik gezegd: „Hier zijn mijn jongens, breng ze alstublieft ver weg.””

Paola’s jongste zoon heeft het tegenwoordig niet meer over geweren, maar volgt judoles. De oudste werkt in een banketbakkerij in Midden-Italië. In de krant komt ook Rita aan het woord. Ze heeft dertig jaar geleden met haar familie gebroken. „Zelfs al ben je in een clan geboren, je kunt toch een andere toekomst krijgen. De kracht van een moeder overwint alles.” Enkele van de vrouwen die hun kinderen uit huis plaatsten, zitten zelf achter slot en grendel en wachten op hun definitieve veroordeling.

Het programma kan succesvol worden genoemd. „Tien van de naar schatting vijftig betrokken kinderen zijn intussen meerderjarig en de helft van hen is teruggekeerd naar Calabrië. Slechts een van hen is in aanraking gekomen met justitie, maar dat had geen verband met de maffia”, zegt Roberto Di Bella, president van de jeugdrechtbank in de zuidelijke stad Reggio Calabria. Hij is de aanjager van het project.

De rechtbank kan in noodgevallen ook zonder toestemming van (een van) de ouders handelen. Hun kan de ouderlijke macht worden ontnomen als blijkt dat de psychische en lichamelijke veiligheid van een minderjarige in het gevaar is. Maar dat is in de praktijk niet gemakkelijk. Bovendien kan het contraproductief werken, omdat de kinderen het dan mogelijk opnemen voor hun ouders.

Daarom is Di Bella blij dat vrouwen uit maffiafamilies spontaan hulp zoeken bij de rechtbank. „Op dit moment zijn er verschillende andere moeders die erover denken om hun kinderen een betere toekomst te geven. Er heeft zelfs voor het eerst een vader, vanuit de gevangenis, te kennen gegeven geïnteresseerd te zijn”, zegt Di Bella. Hij hoopt dat de publiciteit over het thema een olievlekwerking zal hebben.