Neem de casus Gustav Mahler. Zijn eerste symfonie (1889) was aanvankelijk helemaal geen symfonie, maar een ”Symfonisch gedicht”. De componist gaf de verschillende delen poëtische aanduidingen als ”Geen einde aan de lente” en ”Gestrand! Een dodenmars op de wijze van Callot”. Later verving Mahler deze titels door puur muzikale aanduidingen: ”Langzaam, slepend” en ”Feestelijk en afgemeten, zonder te slepen”. Deze werkwijze laat duidelijk de twistappel zien van de zogenoemde ”Musikstreit” in de 19e eeuw. Liszt en Wagner wilden als ”toonschilders” een verhaal vertellen. Volgens Brahms en Schumann diende muziek voor zichzelf te spreken, zonder buitenmuzikale verwijzingen.

De Munck maakt duidelijk dat deze patstelling onderdeel is van een historische evolutie. Zo keurde Plato zuiver instrumentale muziek af, omdat hij die maar betekenisloos vond. Barokcomponisten hadden 2000 jaar later geen woorden meer nodig, maar trokken wel graag een trukendoos aan retorische stijlfiguren open. Met deze theorieën biedt de muziekgeschiedenis volgens De Munck een breed scala aan manieren waarop je muziek kunt waarderen. Het is aan de luisteraar om zich erin te verdiepen. Dat kan zelfs als zeer verrijkend worden ervaren.

Dit prettig leesbare muziekcollege kan daarbij zeker als gids dienen.

Waarom Chopin de regen niet wilde horen. En andere vragen uit de filosofie van de muziek, Marlies De Munck; uitg. Letterwerk, Borgerhout, 2017; ISBN 978 90 8257 124 0; 64 blz.; € 12,-; bestellen: www.letterwerk.be