Rusland is al sinds jaar en dag meester op de Europese markt voor olie en gas. Een vierde van al het gas komt uit Rusland en met olie is dat zelfs een derde. De Europese Unie verwijt Rusland maar al te vaak dat de gaslevering een middel is om de Europese landen politiek onder druk te zetten. Europa voelt zich hierdoor kwetsbaar. Zeker met de pijpleidingen die zijn aangelegd langs Turkije naar Oost-Europa is de afhankelijkheid van Rusland nog weer sterker geworden.

Wil de Europese Unie zelfstandiger worden ten opzichte van Rusland, dan zal ze langzaam maar zeker afscheid moeten nemen van de fossiele energiebronnen. Een van de oplossingen voor deze afhankelijkheid van Rusland is het inzetten op kernenergie en duurzame energie. Op dit punt worden er vooral in West-Europa grote stappen gezet. Oost-Europa richt zich daarentegen nog altijd op vervuilende kolen die ruimschoots beschikbaar zijn. Dit botst echter met de klimaatakkoorden en milieuafspraken, en valt dus af als duurzame oplossing.

De alternatieven zijn windenergie, zonne-energie en bio-energie. In theorie is ook kernenergie een manier om onafhankelijk te worden ten opzichte van Rusland. Van alle elektriciteit in Europa wordt momenteel niet minder dan 30 procent op deze manier opgewekt, al is er veel discussie over de vraag of kerncentrales verantwoord en duurzaam zijn.

De reden waarom veel landen toch kiezen voor kerncentrales is dat ze denken dat ze daarmee zelfstandig zijn ten opzichte van het buitenland. Maar juist dat blijkt niet het geval.

Rosatom

Hoewel Rusland niet populair is in Oost-Europa, gaan veel landen toch met Poetin in zee. Hongarije heeft onder leiding van premier Viktor Orban de samenwerking gezocht met Rusland. Rosatom, het Russische bedrijf dat kerncentrales bouwt en runt, heeft een contract gesloten voor de bouw van twee centrales in Hongarije.

Het Russische bedrijf is eigendom van de Russische overheid. Het Kremlin ondersteunt Rosatom, zodat het concern 20 tot 50 procent onder de marktprijs kan werken. Amerikaanse en Europese bedrijven kunnen daar nauwelijks tegen opboksen.

De twee Hongaarse kerncentrales kosten 14 miljard euro. Twintig procent is gelijk betaald door de Hongaren, 80 procent is gefinancierd door de Russen in de vorm van een lening. De oppositie had trouwens kritiek op de keus voor Rosatom.

Ook de Tsjechen willen met de Russen in zee. Daarnaast onderhandelt Rosatom over centrales in Bulgarije, Finland, Slowakije en zelfs Italië.

Voor Rusland is het bouwen van kerncentrales in Europa een manier om invloed te krijgen. Veel van deze centrales blijven geheel of deels eigendom van Rosatom. Of het bedrijf levert en verwerkt het benodigde uranium en doet het onderhoud.

De brandstof voor de centrales komt uit Rusland. Deze elementen zijn van Russische makelij en kunnen moeilijk vervangen worden door onderdelen van andere fabrikanten. Als Russisch uranium wegvalt, zet dat in sommige landen meer dan de helft van alle energieopwekking stil.

Directe bedreiging

Dus is een werkbare relatie met Rusland nodig om stroom uit het stopcontact te krijgen. Elke rimpeling tussen Moskou en de eigen hoofdstad is een directe bedreiging voor de energievoorziening.

En het zijn niet alleen centrales die afhankelijk zijn van Russisch uranium. EU-landen halen meer dan een derde van het verrijkte uranium uit Rusland. Rusland doet er technisch alles aan om ook de westerse kerncentrales op den duur te kunnen voorzien. Rusland is de grootste producent van nucleaire brandstof.

Rosatom, eigendom dus van de Russische staat, zegt op zijn website dat het „zijn doel is om wereldwijd leider te zijn op de atoommarkt.” De Russische invloed via olie en gas is bekend, nu krijgt Poetin meer en meer voet aan de grond in de Europese kernenergiesector.