Hij was abrikozenboer, de Syriër die Oehring vorig jaar sprak in Libanon. De man ontvluchtte zijn land toen strijders van Islamitische Staat steeds meer terrein wonnen. De man legde Oehring, coördinator internationale religieuze dialoog bij de Konrad Adenauer Stiftung, uit dat hij wel terug wil naar zijn land van herkomst. Maar nog los van het gegeven dat het minimaal vijf jaar kost om zijn bedrijf weer op te bouwen, ziet hij terugkeer alleen zitten als er geen moslims meer wonen.

Er is weinig fantasie voor nodig om te bedenken dat deze Syriër nooit meer teruggaat naar zijn geboorteland, zei Oehring dinsdag in het gebouw van het Europees Parlement in Brussel. Hij was daar uitgenodigd door Europarlementariër Belder (ChristenUnie-SGP) om te spreken over de huidige situatie en toekomst van christenen en jezidi’s in Syrië en Irak. „De man zal zo lang mogelijk in Libanon blijven. Daarna zal hij zich richting het Westen begeven en uiteindelijk in Duitsland of Nederland neerstrijken.”

Het verhaal van de abrikozenboer staat niet op zichzelf. Het aantal christenen in Syrië is meer dan gehalveerd. Velen zijn gevlucht naar landen als Jordanië, Turkije en Libanon. In Irak werden procentueel nog meer christenen van huis en haard verdreven. In Mosul, de derde stad van het land, en op de Ninevévlakte woonden veel christenen. Toen IS oprukte, zochten zij een veilig heenkomen in Noord-Irak, waar Koerden het voor het zeggen hebben.

Referendum

Na het referendum over Koerdische onafhankelijkheid op 25 september dit jaar brak ook daar crisis uit. Irak erkent de volksraadpleging niet en reageerde met militair ingrijpen. Vluchtelingen moesten opnieuw maken dat ze wegkwamen. Oehring: „Christenen en jezidi’s zijn geen partij in dit conflict, maar zitten letterlijk tussen twee vuren. De situatie is na het referendum dramatisch verslechterd.”

Het mag waar zijn dat het IS-kalifaat op instorten staat, volgens Oehring is in veel plaatsen de „IS-mentaliteit” nog springlevend. Hij noemde als voorbeeld een christelijke stad die in brand werd gestoken. „Een katholieke bisschop zei tegen mij dat christenen dit interpreteren als een aan hen gerichte boodschap van door IS geïnspireerde moslims: kom nooit meer terug.”

Dat vluchtelingen uiteindelijk weer terug kunnen, is op dit moment moeilijk voor te stellen. Een probleem is ook, aldus Oehring, dat christenen in Koerdische gebieden onder meer vanwege taalproblemen maar moeilijk aan het werk kunnen komen. Volgens Oehring is het helder dat de toekomst er voor christenen en jezidi’s in Irak somber uitziet. Voor deze groepen in Syrië heeft hij nog een sprankje hoop. Maar de gedachte dat de situatie voor hen weer zal worden zoals ze zes jaar geleden was, noemt hij een illusie.

Assad

„Onder vader en zoon Assad hadden deze minderheden het relatief goed. Maar hoewel er na afloop van het huidige conflict geen winnaars zullen zijn, is het helder dat Assad de grote verliezer wordt. Afhankelijk van wie de nieuwe machtshebbers worden, zullen christenen en jezidi’s al dan niet terugkomen.”

Wie het uiteindelijk voor het zeggen zullen krijgen, is gissen, zei Oehring, die aangaf weinig perspectief te zien.

Oehring ging kort in op de vraag of, en zo ja wat politici voor deze minderheden in Irak en Syrië kunnen doen. Het is vrijwel onmogelijk om in te grijpen in een soevereine staat zoals Irak om zo minderheden te beschermen, zei de Duitse onderzoeker.

De neiging van westerse regeringen is om geld te geven, analyseerde hij. „Daarmee hopen ze dat deze groepen in de regio het conflict kunnen afwachten en kunnen terugkeren zodra het veilig wordt. Maar van christenen hoor ik dat ze maar één optie zien: emigreren. Jezidi’s willen alleen terug als er in hun gebieden geen Arabieren (waarmee ze moslims bedoelen, BP) meer wonen.”

Een van de ongeveer zestig aanwezigen wees erop dat politici vaak het verwijt krijgen te discrimineren als ze alleen bepaalde groepen naar het Westen willen halen. Oehring zei dat argument te begrijpen. Hij voegde eraan toe dat naastenliefde een belangrijke christelijke notie is die zich niet slechts uitstrekt tot een deel van de bevolking.

Na afloop zei de Duitse onderzoeker dat veel politici in elk geval níét willen dat vluchtelingen naar het Westen komen. „Het moet tussen de oren komen dat er geen hoop is. Iemand 5 euro geven terwijl er tegelijk een pistool op zijn nek staat gericht, werkt natuurlijk niet.”