In totaal kwamen in 1914 zo’n 1 miljoen mensen naar het neutrale Nederland. Dat was het grootste aantal vluchtelingen dat ons land ooit opving. De meeste vluchtelingen keerden al snel terug. Ongeveer 100.000 mensen bleven de hele oorlog. Het ging hoofdzakelijk om Belgen.

Vluchtoord Gouda was een van de grootste opvangkampen. De Belgische ontheemden werden ondergebracht in een kassencomplex aan de Graaf Florisweg. Destijds was dat aan de rand van de bebouwde kom. Door uitbreiding van de stad ligt de straat nu midden in Gouda. Vorig jaar werd hier een herinneringsbord onthuld. Van het kamp is aan de Graaf Florisweg verder niets meer te zien.

De meeste grote opvangkampen waren opgezet door de overheid. De opvanglocatie in Gouda was echter een initiatief van de directeur van de kaarsenfabriek. Pas na enkele maanden ging het Rijk ook dit kamp betalen.

De komst van vluchtelingen had een flinke impact op Gouda, dat 25.000 inwoners telde. Dat is te zien tijdens de expositie ”Vluchten naar Gouda” in het Verzetsmuseum. Een van de voorwerpen die tentoon worden gesteld, is een plateelbord met een doorsnede van 50 centimeter. Op het bord staan houten huizen en de toren van de Sint-Janskerk. Op de rand van het bord is te lezen: „Aan Albert Carré. De dankbare bewoners van het vluchtoord te Gouda. Mei 1916.” Albert Carré was directeur van het circus dat tijdens de oorlog meerdere keren in Gouda zijn tenten opsloeg. In mei 1916 mochten bewoners van het vluchtoord gratis naar een voorstelling.

Ook op andere manieren was de aanwezigheid van vluchtelingen merkbaar. Zo leverde de Goudse middenstand levensmiddelen en deden de ontheemden zelf vrijwilligerswerk. In de loop van de jaren kwam er onvrede over de vluchtelingen. De reden was dat goederen steeds schaarser werden. Gouwenaren hekelden het feit dat de ontheemden ook in die tijd levensmiddelen kregen zonder ervoor te hoeven werken.

De expositie belicht niet alleen de toestroom van vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ook op de huidige situatie wordt ingegaan. De inzet van VluchtelingenWerk Gouda komt aan de orde. Momenteel worden jaarlijks meer dan honderd vluchtelingen geplaatst binnen de stadsgrenzen van Gouda.

De tentoonstelling ”Vluchten naar Gouda” is tot en met 10 februari 2018 te zien in het Verzetsmuseum aan de Turfmarkt.