Waarover gaan de uitgelekte passages en waarover niet?

Kwesties die aan bod komen, zijn: euthanasie en hulp bij zelfdoding, de Embryowet en het orgaandonatiesysteem. Dat is selectief, want het kan niet anders of de onderhandelaars spreken ook over het versterken van de (palliatieve) zorg als alternatief voor levensbeëindiging, en over abortus en de abortuspil. Welke voorstellen Zalm daaromtrent doet, blijft echter onduidelijk.

Wat zou Zalm hebben voorgesteld over euthanasie?

Het sleutelwoord is: onderzoek. Daarbij valt te denken aan onderzoek naar de redenen van artsen om het uitvoeren van bepaalde euthanasieverzoeken te weigeren, of aan onderzoek naar de omvang van de groep ouderen met een actuele doodswens. Hangende zulk onderzoek zou het kabinet zelf geen initiatieven nemen om de euthanasiewet te verruimen, tegelijkertijd zou D66-Kamerlid Dijkstra verder mogen werken aan haar initiatiefwet die stervenshulp aan ouderen die hun leven voltooid achten mogelijk maakt.

Als dat klopt, zitten hier voor de CU twee vervelende adders onder het gras. Blijkt bijvoorbeeld dat artsen veel vaker euthanasieverzoeken kunnen inwilligen dan ze nu al doen, omdat de wet daarvoor ruimte biedt, dan zijn de rapen gaar. De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) nam dinsdag al juichend een voorschot op zo’n conclusie die voor omstreden organisaties zoals de Levenseindekliniek een flinke steun in de rug zou betekenen.

Dat D66 tegen het eind van de kabinetsperiode alsnog intensief gaat hengelen naar een meerderheid voor een voltooidlevenwet zou bij zo’n compromis bovendien voortdurend als een zwaard van Damocles boven het kabinet- Rutte III blijven hangen. Echter, onderzoek kan, zoals gezegd, ook leiden tot forse investeringen in de zorg; voor de ChristenUnie een aangelegen punt.

Wat zou Zalm hebben voorgesteld over de Embryowet?

Dinsdag dook in elk medium de voor de CU pijnlijke term ”verruiming” op, maar echt concreet werd het niet. Het AD ging in op erfelijke ziektes, waarbij een moeder de gendefecten doorgeeft aan al haar kinderen. Selectie vooraf, met als doel alleen gezonde embryo’s terug te plaatsen, is dan geen oplossing om de ziekte te voorkomen. Is de ziektekans voor jongens bijvoorbeeld 50 procent en voor meisjes 10, dan kan geslachtskeuze wel een verschil maken, maar dat is nu verboden. Voor deze categorie zeldzame aandoeningen zou het kabinet de Embryowet willen verruimen.

Lastige discussies tussen CU en D66 liggen er in het verschiet over nieuwe technieken, zoals het bewerken van embryonale genen om het doorgeven van erfelijke aandoeningen aan volgende generaties te voorkomen. Met deze technieken moet eerst worden geëxperimenteerd, voordat ze veilig kunnen worden toegepast. Voor die experimenten zijn proefembryo’s nodig die eerst speciaal voor dat doel moeten worden gekweekt en daarna worden vernietigd. D66 heeft daar geen moeite mee, de CU wel.

Zalm stelt voor alle nieuwe technieken een voor een te bezien, steeds vanuit de vraag in hoeverre ze noodzakelijk zijn. Tegelijkertijd ging het in het AD van dinsdag ook over extra geld voor onderzoek met stamcellen, wat in het gunstigste geval over embryobesparend onderzoek met lichaamsstamcellen kan gaan.

Alles bij elkaar is het dus nog te vroeg om al te concluderen dat D66 en de CU beleidsvoorstellen over ”euthanasie” en over ”embryokweek” hebben uitgeruild.

Wat zou Zalm hebben voorgesteld over het orgaandonorregistratiesysteem?

Allereerst, de CU is niet principieel tegen een systeem waarbij burgers die nooit lieten vastleggen of ze na hun dood organen wilden afstaan impliciet gelden als donoren. De CU-Tweede Kamerleden mochten in september zelf beslissen of ze voor of tegen een initiatiefwet van D66 waren die zo’n systeem mogelijk zou maken. De CU-achterban kijkt er verschillend tegenaan.

Dat Zalm zou hebben voorgesteld om de stemmingen in de Eerste Kamer af te wachten, zegt dus niet zoveel. Het is in elk geval geen hard minpunt voor de CU, zoals nu wel wordt gesuggereerd.