„Lang.” Die korte samenvatting gaf VVD-leider Rutte woensdag van het formatieproces tot nu toe. De huidige poging om een kabinet te vormen is vandaag op de gedeelde derde plaats van langzaamste formaties gekomen. In 2010 duurde het na de verkiezingen 127 dagen tot VVD en CDA het samen eens waren geworden. Alleen in 1973 (formatie kabinet-Den Uyl) en 1977 (formatie kabinet-Van Agt I) duurde het langer voordat de coalitie rond was.CDA-leider Buma maakt zich echter nog geen zorgen. Het gaat niet om snelheid, zei hij, maar om zorgvuldigheid. „Ons doel is niet het halen van een datum, maar het halen van een goed regeerakkoord.”

De onderhandelaars van de vier partijen zijn er sinds woensdag drie weken tussenuit. Dat is ook wel even nodig, stelde Buma. Na een intensieve verkiezingscampagne is hij, samen met Rutte en Pechtold (D66), nu al maanden zoet met de formatie.

Geharnaste tegenstelling

Een stuk frisser nog is CU-leider Segers. Hij doet sinds een week of drie mee aan de onderhandelingen. „We hadden niet verder kunnen zijn dan waar we nu zijn”, maakte hij de balans op.

Hij leek zeer tevreden met de bereikte tussenstand: „Er zijn een paar heel grote onderwerpen behandeld en daar lijkt consensus te zijn.”

Belangrijker nog: tussen hem en Pechtold lijkt het steeds beter te boteren: „Er bestaat geen geharnaste tegenstelling meer. Het vertrouwen is gegroeid. We kijken elkaar regelmatig diep in de ogen en dan merk je: de partijen willen dit echt.” Wat niet wegneemt dat de formatiepoging alsnog kan mislukken, erkende hij.

De grote verschillen tussen met name CU en D66 op medisch-ethisch gebied laten zich namelijk niet zomaar wegmasseren. „Op sommige onderwerpen zit na twee, drie besprekingen nog geen schot in de zaak”, aldus Pechtold. Zaken zoals voltooid leven, uitbreiding van de Embryowet en meerouderschap vergen nog het nodige duw- en trekwerk om te komen tot voor alle partijen aanvaardbare compromissen. Op die punten zouden de besprekingen „zeer moeizaam” gaan.

Veel bereikt

Het hele proces tot de formatiepauze overziende, concludeerde Rutte gisteren dat zijn hoopvolle gevoel over de formatie niet is afgenomen. Misschien is dat zelfs iets toegenomen, zei hij.

De onderhandelaars hebben hard gewerkt en, naar eigen zeggen, veel bereikt. Tegelijkertijd is een nieuw kabinet nog niet aanstaande.

Eén ding is zeker: hoe dan ook komt er na de vakantie een coalitie tot stand. Na de zomervakantie. En anders wel na de herfst- of kerstvakantie.