Het vak geschiedenis lag me altijd al, maar echt genieten deed ik op de middelbare school van het onderdeel staatsinrichting.

Het leek wel of de heren in Den Haag dat wisten, want juist tijdens die lessen werden we getrakteerd op een kabinetscrisis. In plaats van het boek te gebruiken, liet de docent gewoon een bandje horen van de premier die de voorgaande nacht aankondigde het ontslag van de regering in te dienen. Ik hoor hem nog heel netjes „Hare Majesteit” zeggen.

Doceren met de krant in de hand is heel effectief. Elke docent die vandaag zijn leerlingen wil bijbrengen hoe de ”trias politica” (de leer van de drie machten) in elkaar steekt, heeft in het treurspel in Washington ideaal materiaal.

Het kennen van deze leer maakt veel van wat in de wereld gebeurt makkelijker te begrijpen. Persoonlijk denk ik dat de trias politica de basis is van elke democratie en rechtsstaat. Veel meer dan verkiezingen dat zijn.

Deze leer knipt de overheid in drie delen: de wetgevende macht (bij ons de Eerste en de Tweede Kamer), de uitvoerende macht (bij ons het demissionaire kabinet-Rutte) en de rechterlijke macht (van Hoge Raad tot kantonrechter). Er moet nog wel één zin achteraan: deze machten moeten ook onafhankelijk zijn.

In het nieuws rond president Trump zie je de afgelopen maanden steeds deze drie machten aan het werk. Kenmerkend voor een gekozen president is dat de uitvoerende macht bij deze ene persoon berust. Maar oppermachtig is hij niet. Wel kan hij met presidentiële decreten de wetgevende macht (Congres) omzeilen. Maar toen Trump op die manier een inreisverbod voor inwoners van een aantal islamitische landen uitvaardigde, was er steeds een rechter die ”nee” zei. Was dat niet ondemocratisch, dat zo’n (benoemde) rechter een maatregel van een (gekozen) president blokkeert? Nee, dat is het toppunt van de rechtsstaat.

En toen de president de wet rond Obamacare wilde vervangen, stuitte hij op tegenstanders in het Congres. Soms hoor je dat Donald Trump de „baas van Amerika” is, maar dat is pure onzin. Een bedrijf heeft een baas, maar in een rechtsstaat heeft de wet het hoogste gezag.

Die machten kunnen alleen goed functioneren als ze gescheiden zijn. In de praktijk kan dat nooit helemaal. De politie, bijvoorbeeld, valt altijd onder de uitvoerende macht. Vandaar dat Trump FBI-chef Comey kon vragen een onderzoek te stoppen, en hem later kon ontslaan.

De suggestie van Trump dat hij door iedereen onheus wordt bejegend, is beslist misplaatst. Juist dit soort onderlinge correctie biedt rechtszekerheid aan de kleine man.

Een tip dus voor alle docenten geschiedenis: wie dit jaar nog wat aan staatsinrichting wil doen, kan eens overwegen dat naar voren te halen. De krant biedt u volop materiaal.