Zo kort als Willem-Alexander op Griekse bodem was, zo kort blijft zijn Thaise collega doorgaans in eigen land. Koning Vajiralongkorn (68) is nu al een maand in Thailand – een record voor dit jaar. Zijn vorige zeven bezoekjes duurden niet meer dan 24 uur. Daarna keerde hij weer terug naar Duitsland, waar hij de afgelopen dertien jaar vrijwel permanent heeft gewoond. Dat bleef zo nadat hij vorig jaar mei werd gekroond als opvolger van zijn in 2016 overleden vader, koning Bhumibol.

Dit keer blijft het niet bij een bliksembezoekje. Want het is tijd om orde op zaken te stellen. Voor het eerst sinds mensenheugenis staat in Thailand de monarchie ter discussie. Dat was tot voor kort taboe en zelfs gevaarlijk. Wie kritiek uit op het koningshuis, kan rekenen op vijftien jaar gevangenisstraf.

Dat verbod op majesteitsschennis is precies een van de redenen waarom Thaise studenten al maanden de straat op gaan. Ze eisen hervorming van de monarchie. Vinden dat de koning zich niet langer mag bemoeien met het leger en de politiek en dat hij weer in Thailand moet komen wonen. Dat een politicus van een oppositiepartij onlangs zei dat er naar hen moet worden geluisterd, mag ronduit revolutionair heten.

Harem

De onrust ontkiemt nadat er begin dit jaar details uitlekken over de verblijfplaats van Vajiralongkorn: een luxehotel in Garmisch-Partenkirchen. Vanaf zijn logeeradres vaardigt de koning decreten en wetten uit. Hij is er overigens niet alleen, maar in het gezelschap van een flink aantal maîtresses. Zij hebben allemaal een militaire rang gekregen en een nummer dat hun plek in de koninklijke harem aangeeft.

Strenge censuur slaagt er niet in het nieuws buiten de landsgrenzen te houden. Via buitenlandse en onlinemedia bereiken die ‘illegale’ berichten ook Thailand. Niet voor niets beklaagt de regering zich erover dat Facebook maar traag meewerkt aan verwijderverzoeken. In tijden van sociale media is het vechten tegen de bierkaai. YouTubevideo’s zijn voor een blokkade al tientallen keren overgenomen op andere kanalen.

Jongeren camoufleren hun kritiek creatief, waardoor die steeds moeilijker te onderscheppen is. Zo praten ze op Twitter zogenaamd over de acteurs in een Koreaanse televisieserie waarin een koning voorkomt. Een goed verstaander weet dan dat eigenlijk Vajiralongkorn wordt bedoeld.

Viersterrenverblijf

Ook Duitsland roert zich op den duur. Terwijl alle hotels door de coronacrisis voor toeristen gesloten zijn, geniet de Thaise monarch met zijn gevolg in Grand Hotel Sonnenbichl. Het viersterrenverblijf zou speciale toestemming hebben om de groep onderdak te bieden, omdat die niet van samenstelling verandert.

In mei laten Duitse en Thaise activisten van zich horen. Op de hotelgevel in Garmisch-Partenkrichen en op het Thaise ambassadegebouw in Berlijn projecteren ze teksten waarin ze ertoe oproepen de „criminele koning” te verjagen en te laten berechten. Volgens de demonstranten pleegt de koning mensenrechtenschendingen op Duitse bodem: „Hij smokkelt en misbruikt de vrouwen en behandelt zijn personeel als slaven.” Op de Thaise nationale feestdag in juni, ter ere van Vajiralongkorns verjaardag, die hij zelf viert in Beieren, betogen ze in Berlijn.

Taboe

In de zomer zwelt ook in Thailand zelf het protest aan. Wat begint met subtiele verwijzingen naar het koningshuis, klinkt hoe langer hoe concreter. Zo strijden studenten eerst tegen ”hij die niet genoemd mag worden”. Later vragen duizenden demonstranten om hervorming van de monarchie – waarmee ze een nationaal taboe doorbreken. De regering kijkt bezorgd toe en media krijgen de opdracht om de eisen van de studenten te verzwijgen. Intussen brengt de roep om verandering duizenden of zelfs tienduizenden betogers op de been.

Wonderlijk genoeg grijpt het leger niet in, zelfs niet als de demonstranten in september een sacraal veld betreden waar koninklijke crematies plaatsvinden. De politie houdt de leiders van de protestbeweging een paar keer aan, maar laat hen steeds weer op borgtocht vrij. Een hardhandig ingrijpen zou hun bespaard blijven omdat de koning zijn eigen positie in Duitsland niet in gevaar wil brengen. Een vrees die niet onterecht lijkt. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken stelde vorige maand nog dat de Thaise vorst niet vanuit Duitsland zijn koninklijke plichten kan uitvoeren. Als hij met Thaise politiek de wet in Duitsland overtreedt, zal dat niet zonder gevolgen blijven, waarschuwde hij.

Coronaregels

Langzaam lijkt tot Vajiralongkorn door te dringen dat hij iets moet doen. En daarom stapt hij vooralsnog niet op het vliegtuig van Bangkok naar Beieren. Het koningspaar liet zich de afgelopen weken toejuichen door een uitzinnige menigte die soms urenlang in de stromende regen had zitten wachten. Letterlijk zittend. Uit respect voor de koning staat het publiek in Thailand niet.

Van enige afstand is er niets te zien onder de opeengepakte massa die haar vorst bejubelt. Alsof er geen pandemie is. Overigens lapt de koning de coronaregels sowieso aan zijn laars. Bij aankomst vanuit Europa ging hij geen enkele keer in quarantaine.

En dus is het niet zo verwonderlijk dat de excuusvideo van ‘onze’ Willem-Alexander indruk maakt op de Thai. „Willem-Alexander had naar Thailand moeten komen. Hij wordt hier met open armen ontvangen”, schrijft iemand op Twitter. Andere Thai steken de draak met de Nederlandse vorst die zich zijn vakantie door de bevolking liet ontnemen. „Hij had onze koning om raad moeten vragen.”

Diploma

De Thaise regering lijkt niet te willen tornen aan de macht van de monarchie. Eind oktober spreekt de Senaat nadrukkelijk steun uit voor het vorstenhuis. Tegelijk maken studenten van de Thammasat Universiteit –bolwerk van de actievoerders– een ander statement: ze boycotten hun diploma-uitreiking. In Thailand overhandigt de koninklijke familie het papiertje altijd aan een eindeloze rij studenten. Om de ontmoeting te ontlopen, kwam bij een verplichte repetitie voor de ceremonie slechts de helft van de studenten opdagen.

Zelfs omringd door lyrische supporters lijkt Vajiralongkorn niet veilig voor kritiek. Ineens klonk daar vorige week de vraag wat de koning te zeggen had tegen de demonstranten. Ronduit schokkend wat de BBC-correspondent deed. De koning aanspreken, dat doen journalisten nooit. „We houden evenveel van hen”, bracht de verbouwereerde vorst tot drie keer uit. Of die liefde ook een luisterend oor bevat, zal blijken.