Toch geen onderzoek naar Nederlandse hulp aan Syrische rebellen
Er komt toch geen feitenonderzoek naar het Nederlandse steunprogramma aan gewapende Syrische groeperingen. Daar had de Tweede Kamer eerder om gevraagd. Maar een dergelijk onderzoek is nauwelijks uitvoerbaar, zei minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) maandag in de Tweede Kamer.
Nederland steunde tussen 2015 en 2018 meer dan twintig „gematigde” gewapende groepen in Syrië. Het ging onder meer om kleding, computers en pick-uptrucks. Maar een deel van de hulp kwam in handen van jihadisten die mensenrechtenschendingen pleegden, bleek uit onderzoek van Trouw en Nieuwsuur.
In 2014 was er in de Kamer brede steun voor het steunprogramma. Achteraf bleek de selectie van de rebellenbewegingen en de controle op de geleverde spullen onvoldoende. Ook de informatievoorziening aan de Kamer verliep moeizaam.
De Kamer oordeelde in debatten twee jaar geleden hard over het zogenoemde NLA-programma. De Kamer vroeg toen een onderzoek dat moest leiden tot voorwaarden waaraan toekomstige hulp (geen wapens) aan gewapende groepen in het buitenland moest voldoen.
Om tot die voorwaarden te komen was het volgens de Kamer ook nodig om feitenonderzoek te doen naar het steunprogramma, onder meer in Syrië. Maar dat komt er niet. De hulp is staatsgeheim en daardoor is onderzoek moeilijk, aldus Blok. Ook is Syrië nog steeds „extreem gevaarlijk gebied”, zei hij.
Een meerderheid van de Kamer lijkt zich hierbij neer te leggen. Het CDA met tegenzin, maar de SP houdt vast aan een onafhankelijk onderzoek. Sadet Karabulut wees erop dat in het verleden ook onderzoek is gedaan naar geheime informatie.
De Kamer besprak maandag een eerste voorzet voor de regels die aan toekomstige hulp aan rebellen moet zijn verbonden. De Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) en de Commissie van Advies inzake Volkenrechtelijke Vraagstukken (CAVV) hebben hier onderzoek naar gedaan.
Alleen in „zeer uitzonderlijke” omstandigheden moet zoiets gebeuren, zei Sven Koopmans (VVD). Bijvoorbeeld als een regime genocide pleegt of chemische wapens inzet tegen zijn eigen burgers en internationaal ingrijpen door de VN-Veiligheidsraad wordt geblokkeerd, zoals in het geval van Syrië.
Dat standpunt wordt gedeeld door onder meer D66, CDA en GroenLinks. De PVV is geen voorstander van dergelijk ingrijpen, maar „ik gooi de deur niet helemaal dicht”, verklaarde Raymond de Roon. De SP is fel tegen dit soort interventies. Volgens die partij is het in strijd met het internationaal volkenrecht.
