Aangrijpend, vindt Marja Vermeulen, manager van Zeister Bosrust, hoe de broers Arie en Klaas Schaafsma de dood vonden. „De bezetter liquideerde hen op 4 mei 1945. Eén dag voor de bevrijding. Wel heel zuur. Ze zaten in het verzet en waren opgepakt. Hun lichamen zijn pas na een maand gevonden op de fusilladeplaats in het bos. Zo zit achter elk oorlogsgraf een verhaal van een mens.”

Vandaar het initiatief van de QR-codes?

„Sommige oorlogsgraven zagen er verwaarloosd uit. Daar werd geen onderhoud aan gepleegd omdat er geen rechthebbenden meer zijn. De herdenking van 75 jaar bevrijding was een goed moment om die graven op te knappen. Maar, zo dachten we, dan ziet de bezoeker nog steeds stenen met een naam en een overlijdensdatum erop. Daarom proberen we zoveel mogelijk de verhalen van degenen die er begraven liggen, te achterhalen. Niet bij iedereen is dat al gelukt. Wie een QR-code scant, komt terecht op bestaande websites, onder meer van de Oorlogsgravenstichting, familiesites of de lokale geschiedenissite Geheugen van Zeist.”

Wie liggen er in de oorlogsgraven?

„Verzetsmensen, onderduikers, twee Engelse piloten, maar ook Zeistenaren die op het verkeerde moment op de verkeerde plaats waren, zoals meerdere personen uit één gezin die een bombardement niet overleefden, en een ambtenaar uit Indië, afkomstig uit Zeist, die overleed door de atoombom op Nagasaki. Criterium voor een oorlogsgraf is een overlijden ten gevolge van oorlogshandelingen.”

De lijst van de oorlogsgraven op Geheugen van Zeist vermeldt ook iemand die werkte voor de Duitse Sicherheitsdienst, doodgeschoten door het verzet, en een NSB’er die omkwam bij een bombardement in Nijmegen…

„In de Tweede Wereldoorlog waren er naast slachtoffers ook daders. Ook zij horen bij de geschiedenis die we zichtbaar willen maken. Ieder mens is bijzonder en ieder mens heeft zijn verhaal. Ook die SD-man, die mensen verraden heeft. Zijn verhaal hebben we overigens nog niet compleet. Het intrigeert me wel: Wat bewoog hem?”

Er is interesse voor de looproute?

„Zeker. Er melden zich ook vrijwilligers en een kleindochter wil meehelpen het verhaal van haar opa aan te vullen. We gaan meer QR-codes plaatsen, onder andere bij graven van na de oorlog overleden verzetsstrijders en bijvoorbeeld van bekende Nederlanders die hier begraven liggen.”

In de schijnwerpers: rubriek voor opmerkelijk regionaal nieuws