Onderzoek Schotanus: Lastige tekst blijft gezongen beter hangen
Gezongen tekst wordt veel makkelijker onthouden dan gesproken tekst, ontdekte promovendus Yke Schotanus. Een uitkomst waar met name het onderwijs zijn voordeel mee kan doen.
Pubers en 17e-eeuwse poëzie: niet de meest voor de hand liggende combinatie. Maar krijgen de scholieren de tekst gezongen te horen, dan blijft de inhoud van zo’n gedicht veel beter hangen.
Het is één van de bevindingen uit het onderzoek waarop muziekcognitiewetenschapper Yke Schotanus (57) vrijdag 9 oktober promoveert aan de Universiteit Utrecht. Behalve met experimenten in de klas testte hij het effect van gezongen muziek via een eeg bij volwassenen en door middel van een onlinetest. Wat bleek: gezongen tekst heeft een enorm effect.
„Dat komt doordat bij het luisteren naar muziek met tekst een groter deel van de hersenen betrokken is dan bij het luisteren naar spraak”, vertelt Schotanus. „Hoe meer gedeelten van de hersenen meedoen, hoe meer er wordt opgeslagen.” Bovendien zorgt gezongen muziek voor positieve emoties bij de luisteraar. „Alles wat op die manier binnenkomt, onthoud je makkelijker.”
Meer gezongen muziek in het onderwijs kan leerlingen daarom helpen teksten beter te verwerken en te onthouden, denkt Schotanus. „Leerkrachten in het basisonderwijs gebruiken al veel muziek: denk aan liedjes over de tafels, of de ”Alfabetsong”. Het kan goed werken om dingen die de leerlingen moeten stampen als liedje aan te bieden.”
Maar de promovendus wil een stap verder gaan. Zijn onderzoek toont aan dat ook een lastige tekst –zoals een 17e-eeuws gedicht– na het beluisteren van een gezongen versie beter blijft hangen bij leerlingen dan na het beluisteren van een gesproken versie. „Wellicht mede doordat de tekst door middel van de zang beter begrepen wordt.”
Schotanus ontdekte ook dat onverwachtse muzikale gebeurtenissen leiden tot bijzondere aandacht voor de tekst. Een toon die niet past binnen de toonsoort kan zo’n onverwachts muzikaal moment opleveren. Schotanus noemt als voorbeeld de Johannes Passion van Bach. „In een van de aria’s krijgt een pijnlijk woord bijvoorbeeld een duidelijk verlaagde noot mee. Uit de eeg’s blijkt dat onze hersenen dit soort onverwachte noten registreren. Ze vallen blijkbaar op.” Als het mensen lukt een onverwachte noot op te pikken en deze te begrijpen, geeft hun dat een gevoel van trots. „De tekst raakt hen dan ook meer.”
Schotanus, die zelf ook liedschrijver is, deed eerder onderzoek naar de populariteit van het Geneefs Psalter. Hij ontdekte onder meer dat in gemeenten waar isoritmisch wordt gezongen andere psalmen geliefd zijn dan in gemeenten waar ritmisch wordt gezongen. De psalmen blijven zijn interesse houden. „Ik zou graag onderzoeken of kinderen die psalmversjes aanleren later succes bij het vak Nederlands hebben. De psalmen zijn syntactisch heel rijk; dus ik denk dat kinderen door ze aan te leren veel kennis opdoen van de taal.”
