„Saddam kocht wapens met olie”
De Iraakse dictator Saddam Hussein heeft olie gebruikt voor de aankoop van wapens of onderdelen voor wapensystemen, zo blijkt uit het rapport dat de Amerikaanse chef-wapeninspecteur Charles Duelfer eerder deze week in Washington presenteerde. Saddam ontdook hiervoor de regels van het VN-programma dat hem toestond om onder toezicht van de VN olie te verkopen en van de opbrengst voedsel en medicamenten voor de Iraakse bevolking aan te schaffen.
Dit zogeheten olie-voor-voedselprogramma smeedde Saddam om tot een olie-voor-wapensprogramma door ’oliecertificaten’ uit te geven aan een selecte groep individuen, bedrijven en politieke partijen. Deze certificaten gaven de bezitter het recht Iraakse olie tegen een sterk gereduceerde prijs te kopen. Die olie kon vervolgens op de internationale markt met forse winst worden verkocht. Een deel van die winst moest als ’toeslag’ terugbetaald worden aan Saddam. De rest konden de verkopers in eigen zak steken.
Deze certificaten golden als betaling voor de leverantie van wapens of wapenonderdelen aan Irak. Verboden wapenleveranties welteverstaan, gezien de VN-sancties die in 1991 aan het eind van de Golfoorlog tegen Irak waren afgekondigd. Het rapport van Duelfers Iraq Survey Group (ISG) noemt tal van individuen en organisaties die van deze lucratieve handel geprofiteerd hebben. Behalve Nederlanders komen er onder anderen Birmezen, Jordaniërs, Maleisiërs, Russen en Zwitsers op de lijst voor.
Verder bevat de lijst namen van Amerikaanse, Belgische, Canadese, Franse, Italiaanse en Turkse oliebedrijven, plus een Chinese wapenhandelaar. Daarnaast profiteerden politieke partijen in onder meer Joegoslavië, Oekraïne, Rusland en Wit-Rusland van deze ’handel’.
Nationaal gezien profiteerden vooral de Russen van Saddams systeem met 30 procent van de certificaten, gevolgd door Frankrijk, waar 15 procent van de certificaten terechtkwam. Het gaat hier om twee landen die zich begin vorig jaar fel verzetten tegen de Amerikaans-Britse invasie van Irak en die volgens Amerikaanse bronnen binnen de VN het onderzoek naar het misbruik van het Iraakse wapens-voor-voedselprogramma dwarsboomden. In Parijs verklaarde woordvoerder Hervé Ladsous van het ministerie van Buitenlandse Zaken donderdag dat het om „onbewezen beschuldigingen” ging.
Irak gebruikte de ongecontroleerde diplomatieke post voor terugbetalingen van de ’toeslagen’ en voor sommige wapenzendingen. Vooral Oost-Europa vormde volgens het ISG-rapport na beëindiging van de Koude Oorlog voor Irak een „warenhuis voor een zeer gevarieerd assortiment aan wapentuig.”
Vanwege de Amerikaanse wet op de privacy werden er geen Amerikaanse namen genoemd in het rapport. Maar de oliemaatschappijen Exxon Mobil, ChevronTexaco en Valero Energy lieten desgevraagd weten dat het ministerie van Justitie in Washington hun om nadere informatie en documentatie heeft gevraagd over hun verboden handel met Bagdad. Alle drie de maatschappijen ontkennen dat zij de VN-sancties hebben geschonden.