De commissie hamert op het belang van solidariteit, maar de lidstaten worden niet verplicht asielzoekers over te nemen van andere landen. Wel wil het dagelijks EU-bestuur een bindend „solidariteitsmechanisme” als landen als Griekenland en Italië worden overstroomd door asielzoekers. Daardoor blijft de EU ad hoc reageren, vreest GroenLinks. Europarlementariër Tineke Strik houdt vast aan het oude idee om asielzoekers over de lidstaten te verdelen.

Het CDA heeft wél vertrouwen in het solidariteitsmechanisme. Dat, en onder meer de nadruk op de terugkeer van kansloze asielzoekers, stemt CDA’er Jeroen Lenaers „voorzichtig positief”. VVD-Europarlementariër Malik Azmani constateert dat „de commissie eindelijk inziet dat we buiten de Europese grenzen moeten kijken, door afspraken te maken over onder andere opvang in de regio en terugkeer”, zoals hij al jaren bepleit.

D66 bespeurt nog wel „veel te dichten gaten in het migratiepact”, zoals meer mogelijkheden om legaal naar Europa te komen. „Als die gaten openblijven en de opvangcentra weer vollopen, dan hebben we Moria’s over heel Europa”, waarschuwt EU-parlementariër Sophie in ’t Veld.

De nood mag dan hoog zijn, de nieuwe voorstellen zijn niet het juiste antwoord, vindt onder andere Oxfam. Volgens de organisatie voor onder meer ontwikkelingssamenwerking geeft de commissie toe aan de druk van Europese regeringen die „als enig doel hebben dat het aantal mensen dat bescherming in Europa wordt geboden afneemt”. Oxfam vindt dat het opzetten van ‘hotspots’ op plekken als Lesbos is mislukt en vreest dat de nieuwe voorstellen voor ‘ontvangstcentra’ niets oplossen.

Ook VluchtelingenWerk Nederland is teleurgesteld dat er geen concrete afspraken komen over het overnemen van vluchtelingen aan de buitengrenzen van Europa. „Niet alleen landen als Hongarije en Polen zullen dat blijven weigeren, maar ook een land als Nederland zal zich kunnen blijven verschuilen achter het argument dat ook andere landen geen vluchtelingen overnemen”, aldus de non-gouvermentele organisatie.

De Europese vakbonden van de ETUC stellen dat er geen sprake is van solidariteit in de voorstellen. „Dit pact gaat over het managen van de relaties tussen de EU-landen, niet over de behoeften van migranten, wat het startpunt van de EU zou moeten zijn.”