Op deze plaats kan niet vaak genoeg worden benadrukt dat er altijd meerdere aspecten aan een zaak zitten. Zo werd afgelopen week steeds herhaald dat mensen hun hart moeten laten spreken als het om de vluchtelingen gaat op het Griekse eiland Lesbos. Graag plaats ik daarbij een aantal kanttekeningen, al was het maar omdat dit tevens een economische ramp is voor de plaatselijke bevolking die afhankelijk is van toerisme.

Het is lastig om met een nuchtere blik te kijken naar een schrijnende situatie, maar het is noodzakelijk omdat emotie een slechte, onbetrouwbare raadgever is. Wie zoekt naar mensonterende omstandigheden kan zijn vizier immers richten op ontelbaar veel plaatsen op deze aarde. De blikken zijn nu gericht op Moria, maar dat is een kokervisie. Zo was er een tweede brand voor nodig om mij te doen beseffen dat zich ook op het eiland Samos een vluchtelingenopvang bevindt.

In de media ging het voortdurend over (wees)kinderen, terwijl het in werkelijkheid niet zelden gaat om bijna volwassen jongens of om mannen die liegen over hun leeftijd. Op het eiland bevinden zich vluchtelingen, maar ook economische migranten en asielzoekers uit zogeheten veilige landen die kansloos zijn in een asielprocedure. Bij het ene vluchtelingengezin breekt je hart, terwijl je bij het volgende instinctief al weet dat je die beter niet kunt laten doorreizen.

Door het opvangen van migranten uit Moria in andere delen van Europa beloon je indirect brandstichting én mensensmokkel. Je maakt van het vluchtelingenprobleem ook een soort kansspel, omdat je uitsluitend mensen selecteert die erin geslaagd zijn het Europese vasteland te bereiken. Dat hoeven niet per se de schrijnendste gevallen te zijn, maar kunnen net zo goed mensen zijn die over voldoende financiële middelen beschikken om de gevaarlijke overtocht te bekostigen.

Natuurlijk zullen er lezers zijn die vinden dat je zo niet kunt spreken over vluchtelingen, omdat elk mensenleven evenveel waard is. Tegelijk zal er op enig moment een discussie op gang moeten komen over de praktische vraag hoeveel vluchtelingen Europa kan opvangen, zonder zelf te bezwijken. Hoe groot is het absorptievermogen van de maatschappij? En hoe onmenselijk is het om van de asielprocedure meteen een soort sollicitatieprocedure te maken en te kijken naar economisch nut?

Je kunt het asielvraagstuk niet oplossen door ad hoc over je hart te strijken en goede sier te maken met vrijblijvende uitingen van medemenselijkheid. Omgekeerd kun je dit ook niet afdoen als een Grieks probleem met als argument dat het land nu eenmaal pech heeft door de geografische ligging.

Ondertussen betekent het, in het kielzog van de pandemie, misschien wel de genadeklap voor de toeristenindustrie van een land dat de vorige economische crisis nog lang niet te boven is. Dat is óók een schrijnende situatie, waar een oplossing voor moet worden gevonden en waar in elk geval bij moet worden stilgestaan.

De auteur is publicist. Voor eerdere columns zie rd.nl/hormann. Reageren? hormann@refdag.nl