Hoe ziet dat voorstel eruit?

De belangrijkste vernieuwing is de komst van een College van onderzoek integriteit, waar eenieder integriteitsklachten over Tweede Kamerleden kan melden. Dit onafhankelijke college, bestaande uit een voorzitter en twee leden, beslist vervolgens of het naar die klachten onderzoek gaat doen. Om Kamerleden én het college houvast te geven, is een aparte gedragscode voor Tweede Kamerleden opgesteld; ook een vernieuwing. In de code is onder meer vastgelegd dat Kamerleden hun neveninkomsten en- activiteiten moeten opgeven (en indien van belang ook die van hun partners), geen vertrouwelijke informatie mogen lekken en richting lobbyisten geen beloftes mogen doen.

Wat gebeurt er als ze dat toch doen?

Als dit leidt tot een klacht stelt het college dus onderzoek in. Wie er in dit college komen, is nog niet duidelijk. Het presidium, bestaande uit Kamervoorzitter Arib en acht ondervoorzitters van VVD, PVV, CDA, D66, GroenLinks, SP, PvdA en ChristenUnie, moet daar nog kandidaten voor voordragen, wat de Kamer vervolgens moet bekrachtigen. Is de klacht volgens het college gegrond, dan verschijnt er een collegerapport van bevindingen dat na vier weken geheel of gedeeltelijk openbaar wordt gemaakt. In dat document kan de commissie ook voorstellen doen voor sancties. Is het Kamerlid het met het rapport oneens, dan kan hij of zij in beroep gaan. Niet bij de rechter, voor alle duidelijkheid, er wordt dan een tijdelijk beroepscollege opgetuigd, eveneens op voordracht van het presidium, dat een eindoordeel moet vellen. Tot die tijd wordt de openbaarmaking van het rapport uitgesteld.

Welke sancties kan het college voorstellen?

Een Kamerlid kan een aanwijzing krijgen, bijvoorbeeld om een bepaalde nevenactiviteit alsnog te registreren. Een volgende stap is een publiekelijke, schriftelijke berisping door het presidium. De meest vergaande sanctie betreft een schorsing. Een Kamerlid kan dan voor ten hoogste een maand worden uitgesloten van bijvoorbeeld vergaderingen of werkbezoeken. Voor vergaderingen waarin wordt gestemd kan een Kamerlid overigens niet worden geschorst.

Wie bepaalt of de sanctie wordt opgelegd?

Dat is uiteindelijk de Kamer zelf. Of die besluitvorming openbaar is, is nog onduidelijk. Vast staat al wel dat de knoop wordt doorgehakt, zonder voorafgaand debat. Het Kamerlid in kwestie heeft, anders dan ten aanzien van het collegerapport van bevindingen, geen mogelijkheid om tegen het sanctiebesluit in beroep te gaan.

Is het Kamerdebat over de nieuwe integriteitsregels een formaliteit?

Nee, in elk geval VVD en SGP vinden de voorstellen een stap te ver gaan. Daarom hebben de Kamerleden Van Gent (VVD) en Bisschop (SGP) twee aanpassingen voorgesteld. Zo willen zij dat de mogelijkheid om een klacht in te dienen voorbehouden blijft aan collega-Kamerleden, om te voorkomen dat politici vanwege hun standpunten het mikpunt worden van ontevreden burgers. Het kunnen schorsen van Kamerleden vinden zij verder behoorlijk wringen met de Grondwet. Deze sanctie willen zij schrappen. Een berisping als hoogste straf volstaat volgens hen.

Hoeveel steun de twee hebben, blijkt waarschijnlijk pas na Prinsjesdag.