Iedereen vreest op zo’n moment maar één ding: een nieuwe golf van geweld tegen de christelijke minderheid in Pakistan. De daders waren waarschijnlijk radicale moslims die hun land willen zuiveren van niet-islamitische religieuze groeperingen. Christenen, maar vooral ook sjiitische moslims hebben het de afgelopen jaren zwaar moeten ontgelden.

Toch liggen de zaken dit keer iets genuanceerder. Want als het echt alleen om christenen te doen was geweest, dan hadden de islamitische daders beter een van de kerken kunnen treffen die minder goed of helemaal niet worden bewaakt. De kerk die zondag werd getroffen, staat in een van de strengst bewaakte wijken van Islamabad.

De aanslag is vooral begrepen als een waarschuwing van radicale moslims aan het adres van het Pakistaanse militaire bewind, en in het bijzonder aan president Musharraf. Die heeft immers de woede gewekt van moslimradicale groeperingen in zijn land door in de strijd met het internationaal terrorisme de kant van de Verenigde Staten te kiezen.

Maar kwamen de beramers en daders van de aanslag echt alleen van buiten het militaire circuit rond Musharraf? Of wordt er in het wereldje van baretten en laarzen ook op hem geaasd? Dat de aanslag überhaupt kon worden gepleegd in deze zwaarbewaakte wijk doet inderdaad vermoeden dat leden van de Pakistaanse politie of van de geheime dienst zondag een oogje hebben dichtgeknepen. Uit sympathie voor de moslimradicalen, omdat ook zij vinden dat Musharraf de Taliban en al-Qaida heeft verraden door naar het VS-kamp over te lopen.

Nu is het al jaren geen geheim dat militairen betrokken zijn bij radicaal-islamitische activiteiten. De Amerikaanse onderzoeker Anatol Lieven wees er onlangs in het Amerikaanse tijdschrift ”Foreign Affairs” op dat het aantal militante moslimgroeperingen in Pakistan dat sympathiseert met de Taliban en al-Qaida schrikbarend is toegenomen. En dat het Pakistaanse leger daaraan actief heeft bijgedragen door hen te trainen en van wapens te voorzien. Het zijn deze groepen die de afgelopen jaren dood en verderf hebben gezaaid in de samenleving door bijvoorbeeld aanslagen te plegen op religieuze minderheden.

Wat was nu de boodschap die militante moslims zondag aan Musharraf wilden doorgeven? Dit: dat zijn dagen wat hen betreft geteld zijn. En dit: dat ze hem zullen weten te vinden, hoe goed hij zich ook beveiligt.

Dat Pakistan vandaag of morgen ten prooi zal vallen aan een revolutie onder aanvoering van moslimradicalen is niet alleen de vrees van de christelijke minderheid in het land. Ook president Bush huivert bij die gedachte, want een land met kernwapens dat een antiwesterse en radicaal-islamitische koers gaat varen, is op zijn zachtst gezegd een ramp voor diens antiterrorismecampagne.

Maar aan die revolutie wordt wel gewerkt! En dat heeft zo zijn reden. Pakistaanse moslimradicalen hebben namelijk bij verkiezingen nooit meer dan 6 procent van de stemmen behaald en zijn onderling hopeloos verdeeld vanwege politiek opportunisme, regionale verschillen en leerstellige controverses. Dr. Lieven meldt dat ’s lands grootste radicale moslimorganisaties -dat zijn de Jamiat-ul-Ulema-e-Islam, beter bekend als de JUI, en de Jamaat-e-Islami- daarom actief bezig zijn hun invloed in het militaire apparaat te vergroten.

Toch is het gevaar van een islamitische opstand binnen het leger op dit moment niet acuut, stelt Lieven. Het leger van Pakistan is hoogst gedisciplineerd, gezagsgetrouw en ook nog eens reuze tevreden met zijn prestige en privileges.

Desondanks bestaat er een reële kans dat radicale moslims in Pakistan aan de macht komen - door middel van een coup of simpelweg via de stembus. Niet omdat die religieuze heethoofden zo sterk zijn, maar omdat de seculiere oppositie zo zwak is. „Zou Pakistan ten prooi vallen aan radicale moslims”, aldus Lieven, „dan zijn daar vooral de seculiere en gematigde moslimpartijen debet aan.” Die hebben de afgelopen dertig jaar de politiek in het land gedomineerd en er een potje van gemaakt. Vooral de jaren negentig waren volgens hem bar en boos. Het was de tijd van mevrouw Benazir Bhutto en haar partij PPP en van haar rivaal Nawaz Sharif met zijn Moslim Liga. In het verbeteren van de leefomstandigheden van de bevolking hebben ze volledig gefaald.” En daarom blijft de radicaal-islamitisch bewind een reëel alternatief.

Maar eerst mogen de militairen onder leiding van Musharraf nog een poging wagen het land uit het slop te halen. Als na het falen van de burgerpolitici ook zij er niet inslagen de leefomstandigheden van de bevolking te verbeteren, zullen de radicale moslims worden gezien als laatste strohalm. Want een beleid gebaseerd op de koran en de sharia is de enige optie die nog niet is uitgeprobeerd.

Veel hangt dus af van wat Musharraf ervan maakt. En hij weet dat. Niet voor niets heeft hij de bevolking vurig beloofd dat het de vruchten zal plukken van de huidige samenwerking met de VS. En op diverse economische terreinen hebben de Amerikanen, de Wereldbank en andere financiële instanties hem daarvoor al beloond. Maar of het veel zoden aan de dijk heeft gezet? De Pakistaanse economie staat er nog altijd slecht voor. Hoe lang grote sociale onrust als gevolg daarvan nog uitblijft, weet niemand, maar als de chaos uitbreekt, zal Musharraf zich waarschijnlijk niet kunnen handhaven.

Na de aanslag van zondag zal Bush de druk op Musharraf verhogen om harder op te treden tegen moslimextremisten. Tegelijkertijd is de Amerikaanse president zich ervan bewust dat er voor deze man geen alternatief voorhanden is. Niet al te veel druk dus op hem, want dat bergt het risico in zich dat de poten onder diens stoel worden gezaagd.

Intussen zullen militante moslims niet nalaten Musharraf eigenhandig uit de weg proberen te ruimen. Christenen en sjiieten dreigen in dat brute machtsspel telkens opnieuw de kinderen van de rekening te worden.