Wit-Russische president klampt zich vast aan Poetin
President Loekasjenko heeft zijn laatste hoop gevestigd op Rusland. In eigen land staat de Wit-Russische leider er veelal alleen voor.
In een uiterste poging zichzelf staande te houden heeft Aleksandr Loekasjenko de hulp ingeroepen van de Russische president Vladimir Poetin. Tweemaal overlegden de leiders dit weekend over de situatie in Wit-Rusland. Na de tweede keer kwam Moskou met een mededeling dat het bijstand kan verlenen aan Wit-Rusland. Militair ingrijpen dus. Al moet Loekasjenko daar niet al te veel op rekenen.
In eigen land zakt na 26 jaar heerschappij de grond onder zijn voeten steeds verder weg. De protesten tegen Loekasjenko houden aan. Zeker 200.000 demonstranten trokken zondag door de Wit-Russische hoofdstad Minsk. Ze eisten Loekasjenko’s vertrek na de frauduleuze presidentsverkiezingen van vorige week en het politiegeweld in de dagen daarna. Een pro-Loekasjenkobijeenkomst eerder op de dag, waar de president sprak, haalde het aantal deelnemers van de oppositiemars bij lange na niet. Ook de stakingen gaan door. De doorgaans volgzame staatstelevisie legde maandag tevens het werk neer.
Als laatste redmiddel klampt Loekasjenko zich vast aan Poetin. In zijn toespraken dit weekend was zijn boodschap gericht tot de Russische president. In ronkende taal zei hij dat NAVO-troepen klaarstaan om Wit-Rusland binnen te vallen en uit zijn op zijn ondergang. Dat betekent het einde van Wit-Rusland, sprak hij dreigend, ook tot de bevolking. Hij waarschuwde zaterdag dat als Wit-Rusland valt, Rusland gevaar loopt. „Ik moet contact opnemen met Poetin, zodat ik met hem kan praten, want de dreiging is nu niet alleen voor Wit-Rusland.”
Vervreemden
Dat contact is er geweest en Moskou heeft toegezegd militair bij te kunnen springen als er externe druk is. Hiervoor baseert het Kremlin zich op een unieverdrag tussen beide landen en op een veiligheidsorganisatie. In de laatste zitten een aantal voormalige Sovjetlanden, waaronder Rusland en Wit-Rusland, die hetzelfde hebben afgesproken als in het fameuze artikel 5 uit het NAVO-verdrag: een aanval op één, is een aanval op allen.
Maar militaire steun van Moskou is allerminst zeker. Hoewel het Kremlin Wit-Rusland nodig heeft als bufferstaat tegen het Westen en die niet uit handen wil geven, kost een militaire interventie geld. Momenteel staat de Russische economie er niet florrissant voor en Rusland wacht mogelijk Westerse economische sancties als het ingrijpt.
Militair geweld werkt waarschijnlijk contraproductief. De Wit-Russische oppositie is niet pro-Westers of anti-Rusland, maar anti-Loekasjenko. Als het Kremlin troepen stuurt, loopt Moskou het risico de Wit-Russische bevolking van zich te vervreemden en een anti-Ruslandsentiment te creëren.
Verlanglijstje
Poetin denkt wellicht aan het draaiboek van de fluwelen Armeense revolutie van twee jaar geleden. Toen viel er geen bloed en werd geen Russisch schot gelost. De regering bezweek onder de protesten. Revolutieleider en premier Nikol Pasjinjan blijkt zaken te kunnen doen met het Kremlin en heeft niet het lidmaatschap van NAVO en de EU op zijn verlanglijstje staan.
Een alternatief voor Loekasjenko komt Poetin niet slecht uit. Moskou is niet altijd gelukkig met de eigenzinnige Wit-Russische president. Onder de oppositie zitten kandidaten met wie Moskou best weleens afspraken kan maken.
Toch blijft het militaire scenario rondzingen. De Russische staatstelevisie sprak over Wit-Rusland, revoluties en buitenlandse inmenging. Alsof de geesten rijp worden gemaakt voor militair ingrijpen.