Alles pais en vree, lijken de beelden te zeggen. Ze komen echter niet uit de lucht vallen. Het filmpje lijkt onderdeel van een bewuste pr-campagne van de keizerlijke hofhouding, de instantie die het protocol rond de keizerlijke familie regelt.

Aanleiding voor deze opmerkelijke stap lijken de berichten over de geestelijke gezondheid van kroonprinses Masako, en de aanhoudende geruchten dat kroonprins Naruhito van haar zou willen scheiden. Masako stortte afgelopen december in. De reden was stress, zo maakte Naruhito zelf in mei bekend. In opmerkelijke openheid vertelde hij over de spanningen die Masako in de afgelopen elf jaar van haar huwelijk te verduren had. Het strakke regime binnen het keizerlijk paleis kostte haar moeite, vertelde hij.

Daaraan draagt zonder twijfel vooral bij de druk om een mannelijke troonopvolger voort te moeten brengen. Masako is veertig jaar oud en schonk bijna drie jaar geleden het leven aan Aiko, een meisje. Maar meisjes komen niet in aanmerking komen voor de Japanse troon. Dus is met het voortschrijden van Masako’s leeftijd de druk op haar alleen maar toegenomen.

Opmerkelijk was Naruhito’s dringende verzoek aan de hofhouding om „overleg over aard en inhoud van onze publieke functies.” In het van vormelijkheden vergeven Japanse keizershuis is dit niet veel minder dan een openlijke aanklacht. Zeker daar Naruhito verder de hofhouding met zo veel woorden verweet het karakter van zijn vrouw te verpesten. „Het is een gegeven dat er een beweging was om haar carrière, en haar daarop gebaseerde persoonlijkheid, te negeren”, heet dat in keizerlijk Japans.

Geen wonder dat de chef van de hofhouding, Toshio Yasua, enigszins stekelig richting de pers opmerkte „graag persoonlijk van de prins te vernemen wat hij precies bedoelt.” Daarvoor kreeg Yasua echter niet de gelegenheid, want zijn verzoek tot een onderhoud werd door Naruhito simpelweg genegeerd. Heldere signalen dat de klemmende greep van het protocol rond de keizer en zijn kinderen moet versoepelen.

Verantwoordelijk voor het keurslijf van regels is de hofhouding, of voluit het Agentschap voor het Keizerlijk Huishouden. Dat is een behoorlijk onafhankelijke instelling -met maar liefst 1500 ambtenaren- die al dertien eeuwen lang het leven van de keizerlijke familie strak regisseert. In tegenstelling tot het Kabinet der Koningin in Nederland, wordt de hofhouding in Japan niet door het staatshoofd, maar door de premier geleid.

De macht van de zogeheten kunaicho, de Japanse aanduiding voor hofhouding, lijkt aan het onbetamelijke te grenzen. Opa en oma Owada, de ouders van Masako, mogen hun kleindochter Aiko slechts zien nadat ze daarvoor ver van tevoren een verzoek bij de hofhouding hebben ingediend. Die regelt alles vervolgens zo gedetailleerd, dat elke spontaniteit verdwijnt. Zelfs de meest onbelangrijke zaken zijn in handen van het Agentschap. Zo is er een speciale sectie die er al sinds het jaar 701 zorg voor draagt dat de keizerlijke thee exact op 56 graden wordt geserveerd.

Dat Masako problemen zou krijgen met de hofhouding was niet de verwachting toen zij in 1993 met Naruhito trouwde. Zij zou volgens de publieke opinie bij machte zijn een frisse wind door de paleistuinen te laten waaien. Voor die gedachte was zeker aanleiding. Masako is al jaren veruit het meest populaire lid van het keizerlijk huis.

Tot haar verloving met Naruhito was burgermeisje Masako een veelbelovend diplomate. Onder meer door haar studies aan de universiteiten in het Amerikaanse Harvard en het Engelse Oxford gold ze als het prototype van de sogoshuko, de moderne carrièrevrouw. Na de bekendmaking van het huwelijk sloot Japan haar in de armen. Het kapsel van Masako was ongekend populair en meisjes oefenden hard om net zo te lachen als de kroonprinses.

Maar het lachen is Masako vergaan. Een stille hoop op een baan als diplomaat in de schaduw van de troon werd de grond ingeboord. En ook de verwachtingen over hervormingen kunnen in de vrieskast sinds ze instortte afgelopen december. Niet Masako brak de regels, maar de regels braken haar.

Of de geruchten over een slecht huwelijk op waarheid berusten, is overigens twijfelachtig. Naruhito staat pal achter zijn echtgenote en steunt haar openlijk in zijn verklaringen. Vraag is meer of het Agentschap blij is dat het huwelijk standhoudt, zeker wanneer er geen jongetje meer geboren wordt. De jongere broer van Naruhito heeft alleen maar dochters. En Aiko voldoet als meisje niet aan de eisen voor troonsopvolging. De Japanse keizer vervult namelijk een hoofdrol in de shinto-religie, die alleen mannelijke priesters kent.

Met de privé-beelden van Masako en haar kindje lijkt de keizerlijke hofhouding twee vliegen in één klap te willen slaan. Allereerst tonen de beelden dat alles koek en ei is binnen het huwelijk van de aanstaande keizer. Tevens pareert de hofhouding hiermee het verwijt van haar geslotenheid.

Of de dieperliggende problemen van de baan zijn, valt te betwijfelen. De vraag naar een mannelijke troonopvolger blijft onverminderd groot. Of de kleine Aiko later keizerin wordt, lijkt de Japanse bevolking overigens weinig te interesseren. Een peiling eerder dit jaar wees uit dat 80 procent het geen probleem vindt als de wet in die richting wordt aangepast.