1947

.Een zwaargehavende Laurenskerk, omringd door kale vlaktes van het vernietigde middeleeuwse stadscentrum, zeven jaar na het bombardement. Rechtsonder het gebouw voor de stadsverwarming aan de Delftsevaart. Erachter het warenhuis Vroom & Dreesmann in aanbouw. Aan de Blaak, rechtsmidden, het Rotterdams filiaal van het Joodse Modemagazijn Gerzon uit 1896. De directie en 300 Joodse werknemers van de keten overleefden de oorlog niet. Begin jaren negentig verrees op deze locatie de Blaak Office Tower. Rechts hiervan het Schielandshuis uit 1665. Boven de Laurenskerk de Steigersgracht, die onder de Blaak door met de Leuvehaven (op de achtergrond) en de Nieuwe Maas (linksboven) in verbinding staat. Linksonder het spoorwegviaduct in de lijn Rotterdam-Dordrecht over de in 1871 gedempte Binnenrotte. Het luchtspoor verdween na de aanleg van de Willemsspoortunnel in 1993.

1958

Diergaarde Blijdorp met de iconische uitkijktoren uit 1939, gebouwd door de wereldwijd bekende Schokbetonfabriek uit Zwijndrecht. De uitkijktoren viel in 1972 onder de slopershamer. Herbouwplannen sinds 2007 stuiten tot nog toe op geldgebrek. Op de achtergrond de verkeersplein A13 Blijdorpplein in aanleg.

1963

De nieuwe trots van Rotterdam: de Euromast uit 1960, dan nog 100 meter hoog. Als hoogbouw in de jaren erna de Euromast voorbijstreeft, maakt de Space Tower erbovenop (+ 85 meter) de Euromast in 1970 weer het hoogste gebouw van de stad. In het park ernaast het roemrijke havenrestaurant Bellevue (met rood dak). Het houten gebouw uit 1887 wordt door brandstichting in 1975 verwoest. Op de Nieuwe Maas het vlaggenschip van de Holland Amerika Lijn: het stoomschip Rotterdam uit 1957, gebouwd door scheepswerf RDM op de Heijplaat. Sinds 2008 ligt het ss Rotterdam als drijvende attractie voor rondleidingen, diners, recepties en overnachtingen aangemeerd in de Maashaven, op de kop van het (hier achter het schip zichtbare) eiland Katendrecht. Op de achtergrond de toen nog volop aanwezige havenindustrie in de Maashaven, en de betonnen Maassilo. De kolossale graansilo en -elevator deed tot begin deze eeuw dienst.

1964

De bouw van de eerste Van Brienenoordbrug (gereed in 1965) over de Nieuwe Maas en de aansluitende wegen van de A16. In 1990 verdubbelde de komst van een tweede boog de brugcapaciteit. Rechts Oud-IJsselmonde met de Adriaen Janzkerk en de watertoren. Linksmidden het eiland Van Brienoord met daarop opslagtanks van de NAM, gevuld met onder IJsselmonde vandaan opgepompte ruwe olie. Aan de overkant van het water weidse vlaktes, nu volgebouwd met onder meer het industriegebied Rivium en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Rechtsboven Kralingseveer en kunstmestfabriek Albatros, wier rook en zwavelstof huizen en wasgoed in de wijde omtrek met een grauwe laag bedekte.

1968

Om zijn groeiende bevolking te huisvesten, vormt Rotterdam het dorpje Hoogvliet, sinds 1934 ingelijfd, om tot een stadswijk. Op deze foto uit 1968 het zes jaar ervoor geopende winkelcentrum De Binnenban in Hoogvliet, met destijds de grootste supermarkt van Nederland. Het staat op de plaats van de hiertoe vrijwel geheel gesloopte dorpskern. Achter het winkelcentrum de hervormde Dorpskerk, met aan de overzijde van de Groene Kruisweg het resterende deel van het oude dijkdorp. Het nabijgelegen dorpje Pernis, tegelijk met Hoogvliet geannexeerd, behoudt wel zijn oorspronkelijk karakter.

De expansie leidt in oudere wijken tot rigoureuze keuzes van het stadsbestuur. Hier de trotse Koninginnekerk (1750 zitplaatsen) in Oud-Crooswijk, twee jaar voor haar sloop. Overigens leidt primair de ontkerkelijking, gecombineerd met wegtrekkend kerkvolk, tot dit besluit: de laatste kerkdienst vindt 31 december 1971 plaats. Woon-zorgcentrum Hoppesteyn komt ervoor in de plaats, met daarnaast, sinds 2001, de 78 meter hoge Koninginnetoren. Met een groene top, verwijzend naar de opvallende kleur van de twee gesloopte kerktorens. In 2013 prijkt de Koninginnekerk in een verkiezing van Nederlands Dagblad op nummer 1 van de lijst ”De mooiste gesloopte kerk van Nederland”. Rechtsboven de Boezemsingel met de Theologische School van de Gereformeerde Gemeenten en, verscholen achter hoogbouw, de in 2018 gesloopte Boezemsingelkerk. De vrijstaande toren ervan maakt nu deel uit van een nieuw, kleiner kerkgebouw.

1971

Op de plaats van oude boerderijen verrijst in 1971 de nieuwbouwwijk Ommoord boven de A20 richting Gouda. Met maar liefst 10.000 woningen, gebouwd volgens het zogenaamde ERA-concept (ERA: Van Eesteren Rationele Aanpak). Het gelijknamige bouwbedrijf ontwikkelt dit systeem als antwoord op de woningnood in de jaren zestig. Kenmerkend is een ”fabriek op locatie” met een hoog productietempo en een grote hoeveelheid indelingsvarianten waaruit bewoners kunnen kiezen.

1972

De Laurenskerk in volle glorie, vier jaar na een zestien jaar durende restauratie. Nog altijd domineren kale vlaktes het beeld. Op de achtergrond Het Witte Huis uit 1898 (lang het hoogste kantoorgebouw van Europa genoemd). Rechtsboven de later verdwenen Maasspoorbruggen (l.) en de oude Willemsbrug.

1973

Op de voorgrond de Maasboulevard. Hierop uitkijkend het hervormde Bethesdaziekenhuis (gesloopt in 1982) aan de Oostmaaslaan. Het hospitaal trekt veel patiënten van hervormde en afgescheiden kerken uit de regio. Erachter, rechts van het Buizengat, het dan gloednieuwe Adriaan Volkerhuis, genoemd naar de oprichter van de opdrachtgever: het Sliedrechtse baggerbedrijf Volker (nu onderdeel van Koninklijke Volker Wessels Stevin). Daarachter de wijk Kralingen met op het achtergrond de Kralingse Plas.

Oud Charlois in 1980, vanuit de lucht richting Maas- en Dokhaven en Nieuwe Maas. Rechts de Tunneltraverse, de oudste stadsautoweg van Nederland en tot de komst van de Van Brienenoordbrug de belangrijkste interlokale verbinding tussen Noord- en Zuid-Rotterdam. Linksmidden de Oude Kerk van Charlois. In de Gouwstraat eronder huist tot 1993 een oud gereformeerde gemeente in Nederland. Haar kerkgebouw dient tegenwoordig als evangelisatiepost van de Gereformeerde Gemeenten. Op de achtergrond de drie jaar hierna gedempte Dokhaven met twee gemeentelijke drijvende bokken. Aan de overzijde van de Nieuwe Maas de Schiehaven, Sint Jobshaven en Parkhaven.

Rotterdam vanuit de wolken. Luchtfoto’s 1950-1990 van Bart Hofmeester/AeroCamera; uitg. Watermerk; 304 blz.; € 39,95