Wat is er precies aan de hand?

Het aantal besmettingen in Nederland nam de afgelopen week sterk toe ten opzichte van de weken ervoor. Vooral in de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Zeeland steeg het aantal meldingen flink. Volgens het RIVM zijn er in het land op dit moment 96 clusters, kleine brandhaarden met gemiddeld vijf besmette personen. Deze besmettingen vinden volgens de GGD vooral plaats in de thuissituatie, maar de laatste weken ook steeds meer daarbuiten: op feestjes, op het werk of in het café.

Is de toename niet gewoon het gevolg van meer testen?

Meer testen betekent inderdaad dat er ook meer mensen positief worden getest. Afgelopen week lieten bijna 90.000 mensen zich testen, 12.000 meer dan de week ervoor. Maar dat verklaart niet alles. Het percentage mensen met een positieve uitslag steeg namelijk ook: van 0,6 naar 1,0 procent.

Hoe zorgelijk is de heropleving van het virus?

Als het aantal besmettingen de komende weken weer daalt, is er weinig reden tot zorg. Maar deskundigen zijn bang dat de alertheid van veel mensen afneemt en dat ze lakser worden in hun gedrag, resulterend in een gestage opmars van corona. „Het virus staat om de hoek te wachten en slaat toe als wij niet opletten”, zei Annemieke van der Zijden, directeur van GGD West-Brabant, dinsdag op Radio1. Van der Zijden wees erop dat ziekenhuizen nog hard bezig zijn om de achterstanden in de zorg in te halen en daarom echt niet staan te wachten op een nieuwe golf van ernstig zieke coronapatiënten.

Een punt van zorg is dat de meeste mensen met milde klachten geen zin hebben om zich te laten testen en toch naar hun werk of naar feestjes gaan. Ondanks de uitdrukkelijke oproep, waar premier Rutte aan het begin van de corona-uitbraak al op hamerde: bij klachten, blijf thuis.

Kan het zijn dat Nederland straks weer in lockdown moet?

Daar is voorlopig geen sprake van, stelt RIVM-woordvoerder Coen Berends. Berends hoopt dat mensen door de berichtgeving over de toename zich weer bewuster worden van het virus en zich beter aan de regels houden, zodat het aantal besmettingen straks weer gaat dalen.

Om de ernst van de situatie te beoordelen, houden deskundigen diverse metertjes in de gaten. Zoals het aantal opnames in het ziekenhuis en op de ic, het aantal besmettingen en het reproductiegetal, een graadmeter die aangeeft of het virus zich uitbreidt. De Rijksoverheid houdt hierover een coronadashboard bij.

Het reproductiegetal schoot voor het eerst sinds 15 maart in zijn volle bandbreedte boven de signaalwaarde van 1 uit. Dit getal ligt nu op 1,29, wat betekent dat 100 mensen samen gemiddeld 129 anderen besmetten. En dat is zorgelijk, zegt Berends.

Andere metertjes staan gelukkig nog ver onder de signaalwaarde waarbij actie moet worden ondernomen. Zo ligt het aantal ziekenhuizenhuisopnames op gemiddeld 2,3 per dag; ruim onder de signaalwaarde van 40. Wat betreft het aantal ic-opnames gaan de alarmbellen rinkelen bij tien per dag; nu ligt dat op één nieuwe patiënt per drie dagen.

Hoe kan het dat het aantal besmettingen harder stijgt dan het aantal ziekenhuisopnames?

Het aantal ziekenhuisopnames is laag omdat met name mensen in de leeftijdscategorie 20 tot 40 jaar positief worden getest. Zij kunnen wel klachten krijgen, maar belanden niet snel in het ziekenhuis. De vraag is wel hoelang het aantal coronapatiënten in het ziekenhuis laag blijft, nu het virus zich uitbreidt. Jongvolwassenen kunnen immers wel degelijk het virus overdragen op ouderen en andere kwetsbaren.