Hij kon zijn teleurstelling goed verbergen. Toch moet het voor vice-premier De Jonge een domper zijn geweest toen hij zaterdagmiddag hoorde dat de strijd om het lijsttrekkerschap van het CDA onbeslist was geëindigd. Weliswaar behaalde híj de meeste stemmen (48,7 procent) en lag tegenstander Keijzer knockout (11,6 procent), maar Omtzigt was hem met 39,7 procent van de stemmen toch verrassend dicht genaderd.

De tegenvaller werd nog groter toen Keijzer zich zaterdag, meteen en onomwonden, schaarde achter de man die het achterliggende jaar zoveel eer inlegde met zijn strijd voor slachtoffers van het beleid rond kinderopvangtoeslagen. „Aan zo iemand heeft onze partij behoefte.”

Terecht vatte partijvoorzitter Ploum de tweede ronde in de lijsttrekkersstrijd samen in de vraag: „Wie gaat de komende dagen de op Mona Keijzer uitgebrachte stemmen in de wacht slepen?” Nog even en dan weten we het antwoord. Nadat geïnteresseerden maandagavond bij Op1 het debat tussen De Jonge en Omtzigt hebben gevolgd, sluit dinsdag om 12.00 uur de stembus. Woensdag om 12.00 uur maakt het partij bestuur de uitslag bekend.

Dat Keijzer zich zo beslist voor Omtzigt uitsprak en haar fans opriep haar in die keuze te volgen, zou veel van haar adepten weleens inderdaad in het kamp van het gevierde Kamerlid kunnen brengen.

Die beweging kan nog versterkt worden door een uitgekiende actie van Omtzigt. Al enkele malen liet hij zich ontvallen dat, mocht hij partijleider worden en mocht het CDA bij de formatie betrokken raken, én Keijzer én Financiënminister Hoekstra zeker in het kabinet zullen komen. Zo harkt econometrist Omtzigt ook die christendemocraten naar zich toe die het liefst op Hoekstra hadden gestemd – áls deze had deelgenomen aan de strijd.

Hoe slim deze actie is, laat de reactie van De Jonge zien. Die liet zich prompt verleiden tot de sneer dat Omtzigt door nu al te praten over kabinetsleden met „oude politiek” bezig is, terwijl de strijd zóú moeten gaan over waar elk van de twee met het CDA en met Nederland heen wil. Een aanvechtbaar argument. Als iemand tot nu toe het debat zakelijk en haast clean voerde, dan Omtzigt…

Ondanks dit alles is de kans dat De Jonge de zege behaalt groot. Ga maar na. Waar Omtzigt, simpel geredeneerd, bijna álle Keijzerstemmers nodig heeft (39,7 plus 11,6 geeft 51,3), kan de VWS-minister toe met slechts een klein gedeelte ervan.

Wordt De Jonge de nieuwe CDA-voorman, dan trekt hij zijn partij, die in de tijd van Balkenende, Verhagen en Buma wat meer naar rechts helde, terug naar het midden. Bovendien wordt of blijft de uitstraling van het CDA dan sterk bestuurlijk. Niet voor niets heeft De Jonge aangegeven graag premier te willen worden.

Wordt de rasechte parlementariër Omtzigt –vaak getypeerd als onconventioneel, onvoorspelbaar en onstuurbaar– de nummer één, dan is minder duidelijk waarheen de partij zich gaat bewegen. Vermoedelijk zal de uitstraling van het CDA volkser worden, meer nog dan voorheen de stem verwoordend van de boze burger.

Hoe dit ook zij, vlak zijn kansen op een overwinning, hoewel ze kleiner zijn dan die van De Jonge, niet uit. Al eerder verraste „cijfersnuffelaar” en workaholic Omtzigt het CDA. Terwijl zijn partij hem in 2012 wilde lozen, behaalde hij zo’n 37.000 voorkeurstemmen, waar circa 16.000 ook voldoende was geweest. Met recht put hij hoop uit het feit dat hij zich pas zeer laat in de strijd mengde en desondanks in twee weken tijd zó ver kwam. „We zijn”, zei hij zaterdag, „in twee weken van 0 naar bijna 40 procent gegaan. Ik zie de uitslag met vertrouwen tegemoet.”