Het portret van Alexander Poesjkin, een van de grootste schrijvers uit de Russische geschiedenis, prijkt op een gigantische billboard in de straten van Moskou. Met grote letters staat er in treffend cyrillisch schrift bij: ”Bescherm onze cultuur en onze taal”.

De reclameafdeling van het Kremlin maakt overuren in aanloop naar het grondwetsreferendum van woensdag. Critici stellen dat het Poetin slechts om één ding gaat: hij wil aan de macht blijven. Als men de billboards en reclamespotjes moet geloven gaat het echter over iets heel anders: het behoud van de traditionele Russische cultuur en de verdere uitbouw van de democratie.

Bij die Russische cultuur hoort bijvoorbeeld het huwelijk als unieke verbintenis tussen man en vrouw. In een spotje op de Russische televisie was een opgemaakt homostel te zien dat een weeskind kwam adopteren. Een omaatje ziet het schouwspel met afgrijzen aan, waarna de voiceover retorisch vraagt: „Voor welk Rusland kies jij? Bepaal de toekomst van ons land. Stem voor de wijzigingen in de grondwet.” YouTube vond het filmpje dermate stigmatiserend, dat het de beelden offline haalde.

Generatiekloof

Een groot deel van de Russische bevolking smult ervan. Volgens het onafhankelijke peilbureau Levada Centrum is bijna 44 procent van de Russen voor de wijzigingen en 32 tegen.

De grootste voorstanders zijn de ouderen die de Sovjet-Unie en de chaos van de jaren negentig nog hebben meegemaakt. Ze zagen hoe Poetin de drankzuchtige Jeltsin opvolgde en het door communisme en roofkapitalisme geruïneerde land opbouwde.

Lees ook

„Referendum past helemaal in Russische traditie”

Daartegenover staan echter de twintigers en de dertigers, die veel op internet zitten en luisteren naar Kremlincritici op YouTube, onder wie Joeri Doed (7 miljoen volgers) en Aleksej Navalni (4 miljoen volgers). Ze ergeren zich aan de corruptie, de ecologische, maatschappelijke en politieke problemen in het land.

Navalni roept Russen op om in hun omgeving de waarheid over het referendum te vertellen. Volgens Navalni hebben maar weinig burgers door dat Poetin met een ”ja” tot 2036 president kan zijn. De bekende oppositiekandidaat uitte daarnaast onder meer kritiek op het stadsbestuur van Moskou dat 10 miljard roebel (130 miljoen euro) uittrok om cadeaubonnen te geven aan mensen die stemmen.

Rommelig verloop

Onder veel jongeren leeft een sterk gevoel van machteloosheid. Dat is mede ingegeven doordat maar weinig mensen in Rusland hun nek uit willen steken. Er heeft de afgelopen eeuwen te veel bloed gevloeid en er is te veel gebeurd om mensen weer zo ver te krijgen om massaal een revolutie af te dwingen.

Het rommelige verloop van het referendum tot nu toe versterkt het machteloze gevoel alleen maar. De eigenlijke stemming vindt plaats op 1 juli, maar er zijn al vanaf 24 juni mobiele stembureau’s ingezet. Beelden op internet over de gang van zaken wekken weinig vertrouwen. In Vladivostok verzamelde een oudere man bijvoorbeeld stemformulieren vanuit de kofferbak van een auto. In Torzjok lokte een accordeonist mensen naar de stembus: een bankje bij een flat.

In een stad als Moskou zouden mensen bovendien gemakkelijk twee keer kunnen stemmen: via het stembureau en via internet.

Tsaar

Het zal de Poetinfans, zoals Konstantin Malofejev, oligarch en oprichter van mediabedrijf Tsargrad, allemaal een zorg zijn. Malofejev pleit met zijn vereniging ”De Tweekoppige Arend” al jaren voor een vernieuwde grondwet.

De voorgestelde wijzigingen gaan voor hem zelfs niet ver genoeg: het liefst had hij gezien dat Poetin werd gekroond tot tsaar. Hoewel de laatste tsaar al ruim honderd jaar geleden werd vermoord, is Rusland naar zijn mening nog steeds een monarchie. Poetin is de juiste man om de monarchie te herstellen. „Niemand kan Rusland bijeenhouden zoals Poetin dat doet”, stelt Malofejev.

Maar dan wel door fraude, schamperen Poetins critici. Volgens Poetinrivaal Ljoebov Sobol heeft stemmen dan ook geen enkele zin. De uitslag staat al vast.